Γιάννης Σπάθας - Συνέντευξη (Roller Coaster)
1992
Συνέντευξη του Γιάννη Σπάθα στο fanzine Roller Coaster απο
τον Παναγιώτη Μπάρλα.
Fanzine: Roller Coaster
Τεύχος: 1
Έτος: Άνοιξη 1992
Ξεκινήσαμε με τον Αντώνη (Τουρκογιώργη) αρχικά σαν Persons. Ημασταν 5 άτομα: Ηλίας Ασβεστόπουλος, Ηλίας Μπουκουβάλας, Αντώνης Τούρκογιώργης, Αντώνης Πιτσολάντης και εγώ. Οταν ο Ασβεστόπουλος και ο Πιτσολάντης πήγαν φαντάροι, μείναμε τρεις, το 1967 και είπα στα παιδιά να μην πάρουμε άλλους μουσικούς και να συνεχίσουμε σαv τρίο. Είχα ήδη αρχίσει να βγάζω τραγούδια του Jimi Hendrix και τα κάναμε πρόβα με τον Αντώνη και τον Μπουκουβάλα κάθε μέρα και το αποτέλεσμα μας άρεσε. Ετσι συνεχίσαμε οι τρεις μας. Το 1969 παίζαμε οι τρεις μας τ' απογεύματα σε κάποια μαγαζιά, όπως ο "Φλοίσβος" και ερχόταν μαζί μας και ένας κιθαρίστας από τα Μπουρμπούλια, ο Johnny Labichi, ένας Ουγγαρο-Ιταλο-Ελληνας... Αυτός έπαιζε Jazz. Το '69 ήρθε στο γκρουπ ο Labichi, ο οποίος ήταν φοβερός κιθαρίστας. Το κοινό στοιχείο σε μένα και τον Labichi ήταν ότι παίζαμε και οι δύο μπλουζ. Αυτός βέβαια επαίζε Jazz, ενώ εγώ μελετούσα το Rock τότε. Ηρθε λοιπόν στο γκρουπ και παίξαμε τον Χειμώνα '70-'71 στο "Κύτταρο", οι Socrates και ο Εξαδάκτυλος που είχε δημιουργηθεί τότε. Θα έλεγα ότι εμείς παίζαμε εκείνη την εποχή Jazz - Rock, με φοβερά μέρη, χιλιάδες ακκόρντα κ.λπ. Αυτό βέβαια είχε σαν αποτέλεσμα να πιεζόμαστε κάπως εγώ, ο Αντώνης και ο Ηλίας, γιατί ενώ αρχικά παίζαμε Hendrix τα τραγούδια αυτά ήταν πολύ λίγα τώρα. Είχε δημιουργηθεί μια ένταση και μια δυναμική μέσα μας, η οποία δεσμευόταν απ' την παρουσία του Labichi. Ετσι, κάποια στιγμή δεν μπορούσε να προχωρήσει άλλο το συγκρότημα και είπαμε στο Johnny να φύγει. Φυσικά παραμείναμε πολύ καλοί φίλοι. Ο Johnny έφυγε στην Ιταλία, όπου έπαιξε με τους Aria, ένα φημισμένο Jazz σχήμα. Μόλις έφυγε Johnny, αρχίσαμε - ελεύθεροι πλέον - να παίζουμε τα "Hendrix" και γινόταν ο χαμός στο Κύτταρο. Εμείς με Hendrix, ο Πουλικάκος με Stones... Ηταν μια πολύ όμορφη περίοδος εκείνη. Συνεχίσαμε με τον Αντώνη. Κάναμε κάθε μέρα πρόβες και φτιάχναμε καινούριο τραγούδια. Εγώ τότε είχα δει ένα ντοκυμαντέρ στο σινεμά για τους Σαρακατσάνηδες, όπου άκουσα ένα σκοπό από κλαρίνο. Το βράδυ εκείνο έπαθα... μεγάλη "ζημιά". Πήγα σπίτι μου και όλο το βράδυ μελετούσα πώς θα μπορούσα να βγάλω αυτή την ατμόσφαιρα: ΣΑΝ ΝΑ ΠΕΤΑΣ... Την άλλη μέρα είπα στον Αντώνη να παίξουμε ένα τέτοιο κομμάτι. Μου είπε πως έμοιαζε με δημοτικό και του απάντησα πως δεν μ' ένοιαζε. Το μόνο που με ενδιέφερε ήταν Η ΑΙΣΘΗΣΗ. Αργότερα όταν παίξαμε αυτό το κομμάτι έγινε χαμός. Αυτό το κομμάτι το είχαμε σε μια παραλλαγή στον πρώτο δίσκο και στην συνέχεια το ξαναπαίξαμε στους δίσκους μας άλλες δύο φορές. Προσπαθούσαμε να το βελτιώνουμε συνεχώς. ... Εφυγε ο Μπουκουβάλας και στη θέση του ήρθε ο Τρανταλίδης, που είχε έρθει μαζί με τον Labichi. Σε κάποιο σημείο έγινε μια αλλαγή με τον Μπουκουβάλα και γράψαμε μαζί του τον πρώτο και τον δεύτερο δίσκο και μετά στο The Wings" πήραμε τον Δουκάκη, τον κιθαρίστα από τον Εξαδάκτυλο και τον Τρανταλίδη. Με αυτή τη σύνθεση γράψαμε το The Wings" και πήγαμε και στο Παρίσι, όπου γνωρίσαμε τον Βαγγέλη Παπαθανασίου και κάναμε μαζί του μερικές συναυλίες και παίξαμε ζωντανά και στο ραδιόφωνο. Στη συνέχεια ήρθε η ηχογράφηση του "Phos", το οποίο έγινε χωρίς τον Δουκάκη αλλά με τον Τρανταλίδη, ο οποίος έφυγε μετά και τη θέση του πήρε ο Αντύπας. Με τον Αντύπα κάναμε το "Waiting For Something", το "Plaza" και το "Breaking Through". To "Breaking Through" μ' αρέσει. Είναι ένας καλός ροκ δίσκος, όμως δεν έγινε αρκετά γνωστός. Είχε και λίγο κακή ηχοληψία, αλλά είχε πολύ ωραία Rock κομμάτια.
- Το όνομα Socrates πώς βγήκε;
Το είχα δει από ένα συμμαθητή μου, που είχε γράψει στο τετράδιο του Socrates Drunk The Conium. To είπα στον Αντώνη και αφού μας άρεσε αποφασίσαμε να ονομάσουμε έτσι το γκρουπ. Βέβαια με τον καιρό έγινε πιο σύντομο: Socrates.
- Κάποτε ο Βαγγέλης Παπαθανασίου είχε πει ότι είσαι πολύ καλύτερος από τον Clapton. Εχουν γίνει επανειλημμένα τέτοια σχόλια για σένα. Πώς δέχεσαι το γεγονός ότι από πολλούς θεωρείσαι θρύλος σαν κιθαρίστας;
Σήμερα τα νέα παιδιά έχουν τη δυνατότητα να δουν πώς παίζουν οι μεγάλοι κιθαρίστες. Με τις συναυλίες, με τα χιλιάδες βιβλία που κυκλοφορούν για μελέτη. Τότε στην Ελλάδα δεν έπαιζε κανείς. Κιθαρίστες που έπαιζαν Rock, όπως εγώ, ο Δουκάκης, ο Δήμης Παπαχρήσου, τα βγάλαμε μόνοι μας. Δεν έβλεπε ο ένας τον άλλο, δεν υπήρχαν δυνατότητες. Ούτε συναυλίες γίνονταν τότε. Ημασταν οι πρώτοι που παίξαμε Blues και Rock. Πέρα απ' αυτά, είχα προσπαθήσει και είχα μάθει και μερικά άλλα πράγματα που με ενδιέφεραν, όπως τα δημοτικά. Πέρασαν μέσα στις νότες μου και ορισμένες τέτοιες νότες, ελληνικές. Εχω την εντύπωση ότι, αν έχει μείνει το όνομα μου, είναι επειδή πραγματικά μ' ενδιέφερε να έρθω σε επαφή και να "τραγουδήσω" με την κιθάρα μου. Μόνο αυτό. Ούτε οι "δεξιοτεχνίες", ούτε τίποτα άλλο. Μόνο εκεί πιστεύω ότι οφείλεται το ότι έχω κάποιο όνομα. Αλλωστε και σήμερα και τότε υπάρχουν και υπήρχαν πολλοί καλοί κιθαρίστες. Απλώς εγώ είχα και έχω το ίδιο σκεπτικό: θέλω ό,τι κάνω να έχει τη δυνατότητα να μιλήσει στον άλλο. Αυτό είναι όλο μου το ψάξιμο και όλη μου η αγωνία. Δεν μ' ενδιαφέρει να εντυπωσιάσω τους άλλους. Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα που θυμάμαι από τότε που παίζαμε στο Κύτταρο: Τότε ο καθένας έπαιζε ένα σόλο. Αυτή η σχέση που βασίζεται στη λογική "Παίζω σόλο. Θαυμάστε με", ίσως να είναι καλή, αφού βλέπεις κάποιον που παίζει φοβερά πράγματα, όμως κάποια στιγμή άρχισε να μ' ενοχλεί αφάνταστα. Ενοιωθα σαν να χρησιμοποιούσα πονηρούς τρόπους για να κλέψω το χειροκρότημα. Οταν παίζεις ένα σόλο, λες: Τώρα θα παίξω τη γρήγορη τη φάση και θα τους πάρω τα κεφάλια και θα σηκωθούν να χειροκροτήσουν". Αυτό γινόταν κάθε βράδυ. Συνέχεια. Δεν γινόταν επειδή το είχε ανάγκη η μουσική. Αν το κάνεις γιατί το έχει ανάγκη η μουσική εκείνη την ώρα, είναι εντάξει. Τραβάς ένα ξέσπασμα και είναι γιατί το είχε ανάγκη η μουσική. Εκείνη η ρουτίνα στηριζόταν στη λογική ότι "αν χειροκροτούσαν, θα έρχονταν να σε ξαναδούν". Δηλαδή η κατάσταση έμοιαζε λίγο με τσίρκο... Για να τελειώσω: Αν έχει μείνει το όνομα μου, φαντάζομαι ότι έχει μείνει περισσότερο επειδή συγκίνησα τα παιδιά που με άκουσαν και όχι επειδή τα εντυπωσίασα. Επίσης είχα κάνει ένα στυλ το οποίο ξεχώριζε από τα άλλα παιξίματα. Ετσι φαντάζομαι...
- Είναι γεγονός ότι έχεις τελείως ξεχωριστό και προσωπικό στυλ. Δεν έχει κάποιος άλλος αυτό το στυλ στο παίξιμο του, εκτός από τα παιδιά που μελετούν βιβλία και κασσέτες που έχουν και δικά σου πράγματα και επηρεάζονται από εσένα...
Αυτό είναι καλό. Κι εγώ έτσι επηρεαζόμουν. Και δεν μελετούσα μόνο κιθάρα. Μελετούσα και κλαρίνο, και τον Χαλκιά, και τον Ravi Shankar, και τον John Coltraine και άλλους τραγουδιστές, και το βιολί απ' τον Κόρρο. Χίλια δύο φράγματα, απ' τα οποία ήθελα να προσθέτω μια λεπτομέρεια στο παίξιμο μου. Λίγο από 'δω, λίγο από 'κει και ξαφνικά φτάνεις σ' ένα σημείο και λες: Τι γίνεται εδώ;" Θυμάμαι χαρακτηριστικά στο Λονδίνο, όταν ήμασταν κάπου μαζεμένοι και παίζαμε μεταξύ μας, όσο έπαιζα blues δεν έτρεχε τίποτα, ενώ όταν το γύριζα σε ελληνικούς και ανατολίτικους σκοπούς τρελλαινόντουσαν. Κοιτούσαν με απορία και έκπληξη. Τους ερχόταν παράξενο. Ηταν κάτι καινούριο στ' αυτιά τους.
- Απ' όσα είπαμε μου έδωσες την εντύπωση ότι δεν θέλεις να χαρακτηρίζεσαι σαν είδωλο και σαν "κιθαρίστας - ήρωας", πράγματα που έχουν καταντήσει παραδοσιακά για το Rock.
Δεν είναι ότι δεν θέλω. Με ευχαριστεί κάποια στιγμή να αναγνωρίζεται η δουλειά μου. Απλώς δεν θέλω να ζητάει ο κόσμος το εξής: "Εφόσον είσαι ο Σπάθας, απόδειξε το". Αυτό δεν το καταλαβαίνω. Αυτή είναι η εκδοχή που δεν μου αρέσει. Προσωπικά, δεν έχω κανένα πρόβλημα να παίξω φοβερά απλά πράγματα, όμως να είναι πάντα εκφραστικά. Εχω μάθει 5 πράγματα, όμως τα έχω και τα παίζω σωστά. Δεν μιλάω αλλαζονικά. Αυτή είναι η αλήθεια. Δεν έχω μάθει παραπάνω από πέντε πράγματα, όμως αυτά τα πέντε πράγματα έχω καταφέρει να τα παίζω σωστά. Να τα παίζω και να τα εννοώ. Νομίζω πως έχει γίνει μεγάλος θόρυβος γύρω από το όνομα Σπάθας. Εχει μεγαλοποιηθεί. Αν κρίνω τον Σπάθα σαν τρίτος, απ' έξω, θα πω ότι αξίζει να έχει μεγάλο όνομα μόνο σ' αυτό το είδος που παίζει. Μερικοί τα μεγαλοποιούν. Λένε πως είμαι "ο πρώτος κιθαρίστας". Ας βάλουν καλύτερα μια υποσημείωση: Είμαι καλός στο Rock, στο Blues, στο είδος που παίζω... Γενικά ό,τι παίζω θέλω να έχει ένα νόημα και μια ουσία που να με καλύπτει εκφραστικά και μουσικά. Το σημείο στο οποίο διαφωνώ με τους περισσότερους μουσικούς είναι το εξής: Προσπαθούν να μάθουν χίλια δύο στυλ και τελικά δεν γίνονται καλοί σε κανένα. Και αν δεν γίνεις καλός σε ένα στυλ, δεν μπορείς να το προχωρήσεις, δεν μπορείς να δώσεις κάτι παραπάνω. Σπαταλιέσαι απ' το ένα κι απ' το άλλο. Πιστεύω πως πρέπει να μάθεις ένα είδος μουσικής πολύ καλά και μετά να αρχίσεις να το εμπλουτίζεις. Να ανοίξεις τ' αυτιά σου και να αρχίσεις να το εμπλουτίζεις και να δώσεις τελικά κάτι καινούριο.
- Αυτό αποτελεί μήνυμα και για τους νέους μουσικούς;
Είχα κάνει κάποια σεμινάρια στο παρελθόν, αλλά δεν μπορείς σε ένα σεμινάριο να δώσεις τόσα πολλά. Γιατί, γαμώτο, η μουσική δεν είναι μόνο νότες. Για να φτάσει το όργανο να "τραγουδάει"... Ξέρεις πόσοι μουσικοί βγαίνουν απ' τα ωδεία όλου του κόσμου; Οταν το σκέφτομαι αυτό τρελλαίνομαι. Ξέρεις πόσοι μουσικοί είναι καταπληκτικοί; Ομως ποτέ δεν κάνουν τίποτα. Δεν καταφέρνουν να βγάλουν το κεφάλι πάνω απ' το πλήθος. Γιατί πρέπει να μάθεις αυτό που παίζεις πάρα - πάρα πολύ καλά. Αυτό είναι το πρώτο στάδιο. Το δεύτερο στάδιο είναι να του προσδώσεις και ένα χαρακτήρα δικό σου. Δηλαδή θέλει μια μελέτη και μια τρέλλα με ένα είδος και μετά, αφού νοιώσεις ότι θέλεις να το εμπλουτίσεις και με άλλα πράγματα, να πας και σε άλλα είδη μουσικής. Πρέπει να νοιώθεις μέσα σου ότι είναι σαν να τραγουδάς. Πρέπει πάντα το όργανο να τραγουδάει. Οσοι μουσικοί έχουν καταφέρει να "τραγουδήσουν", έχουν περάσει στον κόσμο όχι μόνο σαν "δεξιοτέχνες", θα σου πως ένα παράδειγμα για δύο μπασίστες, που είναι και οι δύο φοβεροί μουσικοί και έχουν φοβερές γνώσεις. Ο Stanley Clark και ο Jacko Pastorious. κατά τη γνώμη μου ο Pastorious είχε κάνει μεγαλύτερο ντόρο. Είχε ταράξει περισσότερο τα νερά, γιατί ήταν πιο "τραγουδιστής" από τον Clark. Και όταν είσαι "τραγουδιστής", ο κόσμος δεν ασχολείται με το πώς παίζεις. Μιλάει μέσα του αυτό που του δίνει ο μουσικός και δεν ασχολείται με τις τεχνικές λεπτομέρειες. Ερχεται κατευθείαν η αίσθηση του παιξίματος. Ενώ το άλλο παίξιμο είναι το παίξιμο του εντυπωσιασμού. Περνάμε σε ένα άλλο είδος μουσικής, που σκοπό έχει πρώτα να σε εντυπωσιάσει. Τελικά υπάρχουν δύο τρόποι να αποδεχτείς την αξία του άλλου: Ο ένας είναι να σε εντυπωσιάσει. Ο άλλος τρόπος είναι να φτάσει πρώτα η ψυχή του και οι άλλες ικανότητες του, οι τεχνικές, να έρθουν σε δεύτερο πλάνο. Και για να φτάσει ο μουσικός να σου δώσει πρώτα την αίσθηση και όχι να σε εντυπωσιάσει, χρειάζεται φοβερή δεξιοτεχνία στο όργανο. Να γίνεις ένα με το όργανο. Ο Jonh Coltraine για παράδειγμα, όλοι λένε πως ήταν φοβερός μουσικός γιατί "τραγουδούσε". Αυτό ισχύει για τον κόσμο που τον άκουγε, όχι για τους μουσικούς. Οι μουσικοί που "μιλάνε" στον κόσμο είναι λίγοι, άσχετα από το στυλ και το είδος της μουσικής που παίζουν. Είναι ένα στάδιο το οποίο ξέρω. Περνάς πάνω απ' το επίπεδο "γνώση -τεχνική - ακκόρντα - κλίμακες κ.λπ" και φτάνεις σ' ένα σημείο που λες: ΘΑ ΤΡΑΓΟΥΔΗΣΩ...
- Επομένως, συμφωνείς ότι ένας μουσικός μπορεί να "μιλήσει" στον κόσμο, ακόμη κι αν δεν έχει καλή τεχνική κατάρτιση.
Ε, βέβαιο. Δες τον Β. Β. King, ο οποίος δεν έχει τις γνώσεις και τη δεξιοτεχνία που έχουν τόσοι άλλοι, οι οποίοι είναι εντυπωσιακοί. Όμως ο Β. Β. King συγκινεί. Αυτό είναι το άλλο επίπεδο. Το όργανο έχει περάσει αλλού. Ποιες γνώσεις; Γιατί όλα αυτά; Εδώ καλείσαι να τραγουδήσεις. Η μπορείς να τραγουδήσεις, ή δεν μπορείς. Ο Β. Β. King το καταφέρνει αυτό, ενώ παίζει με 2 - 3 νότες. Και άλλοι το καταφέρνουν με λίγες ή με χιλιάδες νότες.
- Πες μου τη γνώμη σου, ως μουσικός και ως ακροατής, για την ελληνική μουσική σκηνή. Την παρακολουθείς;
Όσο μου επιτρέπει ο χρόνος. Μεγάλη εντύπωση μου έχουν κάνει οι Blues Wire. Ο τραγουδιστής τους νομίζω ότι είναι ο μεγαλύτερος Bluesman που έχει περάσει από την Ελλάδα, ο καλύτερος Blues τραγουδιστής. Και μπράβο τους. Είναι ωραίο να παίζεις ένα είδος μουσικής. Βέβαια χρειάζεται να κάνεις κάποια άλλη δουλειά για να τα βγάλεις πέρα. Δεν ξέρω πώς τα βολεύουν τα παιδιά. Τέλος πάντων... Υπάρχουν και άλλα γκρουπ που μου αρέσουν, όπως οι ΤΡΥΠΕΣ. Η Θεσσαλονίκη είναι ένα σπουδαίο φυτώριο μουσικών όπως και ο Πειραιάς. Έχω βγάλει το εξής συμπέρασμα: Ακόμη και οι μουσικοί που βρίσκονται στην Αθήνα είναι από Πειραιά, Θεσσαλονίκη, Φάληρο, Γλυφάδα και οι Αθηναίοι μουσικοί είναι λιγότεροι. Γενικά, ακούω διάφορα νέα συγκροτήματα. Τα παιδιά προσπαθούν. Αυτά τα παιδιά τα νοιώθω. Στενοχωριέμαι πολλές φορές, γιατί ξεκινάνε με όνειρα, με πάθος και τελικά ή θα το διαλύσουν ή θα καταλήξουν να παίζουν κάποια σόλο στη Ρίτα Σακελαρίου για να την κάνουν να νοιώσει "μοντέρνα και ροκ".
- Και τι λες γι' αυτές τις περιπτώσεις;
Τα παιδιά τα καταλαβαίνω, αλλά δεν μπορώ να τα δικαιολογήσω απόλυτα. Δεν επιμένουν αρκετά. Κανένας δεν έγινε "μεγάλος και τρανός" απ' τη μια μέρα στην άλλη. Χρειάζεται υπομονή και επιμονή. Αν θα έδινα μια συμβουλή σε όλα τα νέα παιδιά που έχουν ένα γκρουπ και προσπαθούν, θα τους έλεγα να κάνουν υπομονή και να δουλεύουν σκληρά. Οχι βιασύνη. Επίσης, η εμπειρία μου μου λέει ότι δεν πρέπει να πηγαίνει ποτέ κάποιος σε μια εταιρία παρακαλώντας. Θα έλεγα, ότι αν υπάρχει κάτι που αξίζει να παρακαλάς, αυτό είναι το να παίζεις Live. Εμείς ποτέ δεν χτυπήσαμε πόρτα εταιρίας. Ηρθαν μόνοι τους και μας βρήκαν, αφού είχαμε αποκτήσει ένα κοινό, χάρη στη σκληρή μας προσπάθεια. Αυτοί που ικετεύαμε να μας αφήσουν να παίξουμε, ήταν οι μαγαζάτορες. Κάναμε σαν τρελλοί για να παίξουμε. Παίζαμε απογεύματα σε κάποια μαγαζιά, παίζαμε κυριακάτικα πρωινά σε κάποιες συνοικίες. Όπου μπορούσαμε. Αν αποκτήσεις κάποιο κοινό από τα Live, τότε κάποια στιγμή θα έρθει και η εταιρία και δεν θα μπορεί να σου βάλει χέρι. Δεν θα συμβιβάσεις τον ήχο σου, γιατί αυτοί θα έχουν έρθει να σου προτείνουν κάποιο δίσκο.
- Ας μιλήσουμε και για τη δουλειά σου τώρα. Στην μετά - Socrates εποχή.
Κατ' αρχάς πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι οι Socrates δεν έχουν διαλυθεί. Ποτέ δεν δηλώσαμε ότι διαλυθήκαμε. Υπάρχουμε ακόμη. Μάλιστα, σκεφτόμασταν μια εμφάνιση τα Χριστούγεννα.
- Υπήρχαν και κάποιες φήμες για νέο δίσκο, αλλά ατόνισαν. Ισχύουν;
Προς το παρόν δεν σκεφτόμαστε κάτι τέτοιο.
- Πες μου τώρα για τη συνεργασία σου με το Βασίλη Λέκκα.
Με το Βασίλη είχαμε γνωριστεί πολύ καιρό πριν τα "Σύντομα Ονειρα". Μου αρέσει πολύ η φωνή του και νομίζω ότι δένουμε πολύ καλά μαζί. Οπου να 'ναι θα κυκλοφορήσει και η νέα μας δουλειά ("Κλασσικά Εικονογραφημένα"). Τα πάμε πολύ καλά. Η δουλειά μας άρεσε στον κόσμο. Νομίζω πως η φωνή του Βασίλη ταίριαξε απόλυτα με την κιθάρα μου και τους στίχους του Ευγένιου (Αρωνίτσης).
- Κάποιοι παλιοί φανς των Socrates δυσανασχέτησαν με αυτή την επιλογή σου.
Δεν αισθάνομαι άσχημα γι' αυτό. Για μένα αυτό που κάνω είναι κάτι φυσικό. Είναι μια εξέλιξη. Ένοιωσα την ανάγκη να παίξω κάτι άλλο και το έκανα. Κάποια από τα κομμάτια που περιέχονται στα "Σύντομα Ονειρα" τα είχα γράψει από τότε που οι Socrates ήταν στο Λονδίνο.
- Τι σχέδια έχεις για το μέλλον;
Εκτός από τη συνεργασία μου με το Βασίλη - θα βγάλουμε άλλον ένα δίσκο - ετοιμάζω και μια προσωπική δουλειά. Εναν ορχηστρικό δίσκο. Είναι κάτι που έχω στο μυαλό μου εδώ και πολλά χρόνια. Είναι ένας συνδυασμός μεταξύ Blues και δημοτικής μουσικής. Ελπίζω να κυκλοφορήσει μέσα στο '92.
- Την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα πώς τη βλέπεις;
Νομίζω πως σήμερα είναι πλέον φανερός ο εμπαιγμός μας από τα κόμματα και τους πολιτικούς. Μας κυβερνούν γέροι. Ήταν πολύ πετυχημένος ο χαρακτηρισμός "δεινόσαυροι". Όμως νομίζω πως ο κόσμος και ιδιαίτερα οι νέοι το έχουν καταλάβει πια. Και δεν είναι μόνο οι δεινόσαυροι που κυβερνούν. Είναι και τα φαινόμενα των "κοσκωτάδων" σε όλους τους τομείς της ζωής μας. Ο Κοσκωτάς συμβολίζει τον τύπο του "φαταούλα" που όρμησε μέσα σ' όλα για να αρπάξει όσα μπορούσε περισσότερα για την πάρτη του. Νομίζω πως όλα αυτά τα είδαν οι νέοι και τα πράγματα θα αλλάξουν απ' αυτούς. Θα έρθει μια νέα επανάσταση. Μια επανάσταση σιωπηλή. Νομίζω πως ο κόσμος θα αλλάξει προς το καλύτερο, έτσι σιωπηλά. Αρκεί μόνο η απόρριψη των νέων ανθρώπων και η αηδία τους που τους απομακρύνει από όλα αυτά...
- Βλέπεις τους μουσικούς και γενικά τους καλλιτέχνες να παίζουν κάποιο ρόλο σ' αυτή την αλλαγή; Να μπορούν να οδηγήσουν τους νέους σε μια "μαζική κινητοποίηση";
Δεν πιστεύω στις μαζικές κινητοποιήσεις. Όλα αυτά δοκιμάστηκαν. Νομίζω πως ο ρόλος της τέχνης σ' αυτή την υπόθεση είναι να δείξει στον κόσμο τι άλλο υπάρχει και όχι πώς μπορεί να κατακτηθεί. Πάντως αυτή η σιωπηλή επανάσταση θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και καλλιτεχνική. Η πολιτισμική αν θες...
Fanzine: Roller Coaster
Τεύχος: 1
Έτος: Άνοιξη 1992
Ξεκινήσαμε με τον Αντώνη (Τουρκογιώργη) αρχικά σαν Persons. Ημασταν 5 άτομα: Ηλίας Ασβεστόπουλος, Ηλίας Μπουκουβάλας, Αντώνης Τούρκογιώργης, Αντώνης Πιτσολάντης και εγώ. Οταν ο Ασβεστόπουλος και ο Πιτσολάντης πήγαν φαντάροι, μείναμε τρεις, το 1967 και είπα στα παιδιά να μην πάρουμε άλλους μουσικούς και να συνεχίσουμε σαv τρίο. Είχα ήδη αρχίσει να βγάζω τραγούδια του Jimi Hendrix και τα κάναμε πρόβα με τον Αντώνη και τον Μπουκουβάλα κάθε μέρα και το αποτέλεσμα μας άρεσε. Ετσι συνεχίσαμε οι τρεις μας. Το 1969 παίζαμε οι τρεις μας τ' απογεύματα σε κάποια μαγαζιά, όπως ο "Φλοίσβος" και ερχόταν μαζί μας και ένας κιθαρίστας από τα Μπουρμπούλια, ο Johnny Labichi, ένας Ουγγαρο-Ιταλο-Ελληνας... Αυτός έπαιζε Jazz. Το '69 ήρθε στο γκρουπ ο Labichi, ο οποίος ήταν φοβερός κιθαρίστας. Το κοινό στοιχείο σε μένα και τον Labichi ήταν ότι παίζαμε και οι δύο μπλουζ. Αυτός βέβαια επαίζε Jazz, ενώ εγώ μελετούσα το Rock τότε. Ηρθε λοιπόν στο γκρουπ και παίξαμε τον Χειμώνα '70-'71 στο "Κύτταρο", οι Socrates και ο Εξαδάκτυλος που είχε δημιουργηθεί τότε. Θα έλεγα ότι εμείς παίζαμε εκείνη την εποχή Jazz - Rock, με φοβερά μέρη, χιλιάδες ακκόρντα κ.λπ. Αυτό βέβαια είχε σαν αποτέλεσμα να πιεζόμαστε κάπως εγώ, ο Αντώνης και ο Ηλίας, γιατί ενώ αρχικά παίζαμε Hendrix τα τραγούδια αυτά ήταν πολύ λίγα τώρα. Είχε δημιουργηθεί μια ένταση και μια δυναμική μέσα μας, η οποία δεσμευόταν απ' την παρουσία του Labichi. Ετσι, κάποια στιγμή δεν μπορούσε να προχωρήσει άλλο το συγκρότημα και είπαμε στο Johnny να φύγει. Φυσικά παραμείναμε πολύ καλοί φίλοι. Ο Johnny έφυγε στην Ιταλία, όπου έπαιξε με τους Aria, ένα φημισμένο Jazz σχήμα. Μόλις έφυγε Johnny, αρχίσαμε - ελεύθεροι πλέον - να παίζουμε τα "Hendrix" και γινόταν ο χαμός στο Κύτταρο. Εμείς με Hendrix, ο Πουλικάκος με Stones... Ηταν μια πολύ όμορφη περίοδος εκείνη. Συνεχίσαμε με τον Αντώνη. Κάναμε κάθε μέρα πρόβες και φτιάχναμε καινούριο τραγούδια. Εγώ τότε είχα δει ένα ντοκυμαντέρ στο σινεμά για τους Σαρακατσάνηδες, όπου άκουσα ένα σκοπό από κλαρίνο. Το βράδυ εκείνο έπαθα... μεγάλη "ζημιά". Πήγα σπίτι μου και όλο το βράδυ μελετούσα πώς θα μπορούσα να βγάλω αυτή την ατμόσφαιρα: ΣΑΝ ΝΑ ΠΕΤΑΣ... Την άλλη μέρα είπα στον Αντώνη να παίξουμε ένα τέτοιο κομμάτι. Μου είπε πως έμοιαζε με δημοτικό και του απάντησα πως δεν μ' ένοιαζε. Το μόνο που με ενδιέφερε ήταν Η ΑΙΣΘΗΣΗ. Αργότερα όταν παίξαμε αυτό το κομμάτι έγινε χαμός. Αυτό το κομμάτι το είχαμε σε μια παραλλαγή στον πρώτο δίσκο και στην συνέχεια το ξαναπαίξαμε στους δίσκους μας άλλες δύο φορές. Προσπαθούσαμε να το βελτιώνουμε συνεχώς. ... Εφυγε ο Μπουκουβάλας και στη θέση του ήρθε ο Τρανταλίδης, που είχε έρθει μαζί με τον Labichi. Σε κάποιο σημείο έγινε μια αλλαγή με τον Μπουκουβάλα και γράψαμε μαζί του τον πρώτο και τον δεύτερο δίσκο και μετά στο The Wings" πήραμε τον Δουκάκη, τον κιθαρίστα από τον Εξαδάκτυλο και τον Τρανταλίδη. Με αυτή τη σύνθεση γράψαμε το The Wings" και πήγαμε και στο Παρίσι, όπου γνωρίσαμε τον Βαγγέλη Παπαθανασίου και κάναμε μαζί του μερικές συναυλίες και παίξαμε ζωντανά και στο ραδιόφωνο. Στη συνέχεια ήρθε η ηχογράφηση του "Phos", το οποίο έγινε χωρίς τον Δουκάκη αλλά με τον Τρανταλίδη, ο οποίος έφυγε μετά και τη θέση του πήρε ο Αντύπας. Με τον Αντύπα κάναμε το "Waiting For Something", το "Plaza" και το "Breaking Through". To "Breaking Through" μ' αρέσει. Είναι ένας καλός ροκ δίσκος, όμως δεν έγινε αρκετά γνωστός. Είχε και λίγο κακή ηχοληψία, αλλά είχε πολύ ωραία Rock κομμάτια.
- Το όνομα Socrates πώς βγήκε;
Το είχα δει από ένα συμμαθητή μου, που είχε γράψει στο τετράδιο του Socrates Drunk The Conium. To είπα στον Αντώνη και αφού μας άρεσε αποφασίσαμε να ονομάσουμε έτσι το γκρουπ. Βέβαια με τον καιρό έγινε πιο σύντομο: Socrates.
- Κάποτε ο Βαγγέλης Παπαθανασίου είχε πει ότι είσαι πολύ καλύτερος από τον Clapton. Εχουν γίνει επανειλημμένα τέτοια σχόλια για σένα. Πώς δέχεσαι το γεγονός ότι από πολλούς θεωρείσαι θρύλος σαν κιθαρίστας;
Σήμερα τα νέα παιδιά έχουν τη δυνατότητα να δουν πώς παίζουν οι μεγάλοι κιθαρίστες. Με τις συναυλίες, με τα χιλιάδες βιβλία που κυκλοφορούν για μελέτη. Τότε στην Ελλάδα δεν έπαιζε κανείς. Κιθαρίστες που έπαιζαν Rock, όπως εγώ, ο Δουκάκης, ο Δήμης Παπαχρήσου, τα βγάλαμε μόνοι μας. Δεν έβλεπε ο ένας τον άλλο, δεν υπήρχαν δυνατότητες. Ούτε συναυλίες γίνονταν τότε. Ημασταν οι πρώτοι που παίξαμε Blues και Rock. Πέρα απ' αυτά, είχα προσπαθήσει και είχα μάθει και μερικά άλλα πράγματα που με ενδιέφεραν, όπως τα δημοτικά. Πέρασαν μέσα στις νότες μου και ορισμένες τέτοιες νότες, ελληνικές. Εχω την εντύπωση ότι, αν έχει μείνει το όνομα μου, είναι επειδή πραγματικά μ' ενδιέφερε να έρθω σε επαφή και να "τραγουδήσω" με την κιθάρα μου. Μόνο αυτό. Ούτε οι "δεξιοτεχνίες", ούτε τίποτα άλλο. Μόνο εκεί πιστεύω ότι οφείλεται το ότι έχω κάποιο όνομα. Αλλωστε και σήμερα και τότε υπάρχουν και υπήρχαν πολλοί καλοί κιθαρίστες. Απλώς εγώ είχα και έχω το ίδιο σκεπτικό: θέλω ό,τι κάνω να έχει τη δυνατότητα να μιλήσει στον άλλο. Αυτό είναι όλο μου το ψάξιμο και όλη μου η αγωνία. Δεν μ' ενδιαφέρει να εντυπωσιάσω τους άλλους. Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα που θυμάμαι από τότε που παίζαμε στο Κύτταρο: Τότε ο καθένας έπαιζε ένα σόλο. Αυτή η σχέση που βασίζεται στη λογική "Παίζω σόλο. Θαυμάστε με", ίσως να είναι καλή, αφού βλέπεις κάποιον που παίζει φοβερά πράγματα, όμως κάποια στιγμή άρχισε να μ' ενοχλεί αφάνταστα. Ενοιωθα σαν να χρησιμοποιούσα πονηρούς τρόπους για να κλέψω το χειροκρότημα. Οταν παίζεις ένα σόλο, λες: Τώρα θα παίξω τη γρήγορη τη φάση και θα τους πάρω τα κεφάλια και θα σηκωθούν να χειροκροτήσουν". Αυτό γινόταν κάθε βράδυ. Συνέχεια. Δεν γινόταν επειδή το είχε ανάγκη η μουσική. Αν το κάνεις γιατί το έχει ανάγκη η μουσική εκείνη την ώρα, είναι εντάξει. Τραβάς ένα ξέσπασμα και είναι γιατί το είχε ανάγκη η μουσική. Εκείνη η ρουτίνα στηριζόταν στη λογική ότι "αν χειροκροτούσαν, θα έρχονταν να σε ξαναδούν". Δηλαδή η κατάσταση έμοιαζε λίγο με τσίρκο... Για να τελειώσω: Αν έχει μείνει το όνομα μου, φαντάζομαι ότι έχει μείνει περισσότερο επειδή συγκίνησα τα παιδιά που με άκουσαν και όχι επειδή τα εντυπωσίασα. Επίσης είχα κάνει ένα στυλ το οποίο ξεχώριζε από τα άλλα παιξίματα. Ετσι φαντάζομαι...
- Είναι γεγονός ότι έχεις τελείως ξεχωριστό και προσωπικό στυλ. Δεν έχει κάποιος άλλος αυτό το στυλ στο παίξιμο του, εκτός από τα παιδιά που μελετούν βιβλία και κασσέτες που έχουν και δικά σου πράγματα και επηρεάζονται από εσένα...
Αυτό είναι καλό. Κι εγώ έτσι επηρεαζόμουν. Και δεν μελετούσα μόνο κιθάρα. Μελετούσα και κλαρίνο, και τον Χαλκιά, και τον Ravi Shankar, και τον John Coltraine και άλλους τραγουδιστές, και το βιολί απ' τον Κόρρο. Χίλια δύο φράγματα, απ' τα οποία ήθελα να προσθέτω μια λεπτομέρεια στο παίξιμο μου. Λίγο από 'δω, λίγο από 'κει και ξαφνικά φτάνεις σ' ένα σημείο και λες: Τι γίνεται εδώ;" Θυμάμαι χαρακτηριστικά στο Λονδίνο, όταν ήμασταν κάπου μαζεμένοι και παίζαμε μεταξύ μας, όσο έπαιζα blues δεν έτρεχε τίποτα, ενώ όταν το γύριζα σε ελληνικούς και ανατολίτικους σκοπούς τρελλαινόντουσαν. Κοιτούσαν με απορία και έκπληξη. Τους ερχόταν παράξενο. Ηταν κάτι καινούριο στ' αυτιά τους.
- Απ' όσα είπαμε μου έδωσες την εντύπωση ότι δεν θέλεις να χαρακτηρίζεσαι σαν είδωλο και σαν "κιθαρίστας - ήρωας", πράγματα που έχουν καταντήσει παραδοσιακά για το Rock.
Δεν είναι ότι δεν θέλω. Με ευχαριστεί κάποια στιγμή να αναγνωρίζεται η δουλειά μου. Απλώς δεν θέλω να ζητάει ο κόσμος το εξής: "Εφόσον είσαι ο Σπάθας, απόδειξε το". Αυτό δεν το καταλαβαίνω. Αυτή είναι η εκδοχή που δεν μου αρέσει. Προσωπικά, δεν έχω κανένα πρόβλημα να παίξω φοβερά απλά πράγματα, όμως να είναι πάντα εκφραστικά. Εχω μάθει 5 πράγματα, όμως τα έχω και τα παίζω σωστά. Δεν μιλάω αλλαζονικά. Αυτή είναι η αλήθεια. Δεν έχω μάθει παραπάνω από πέντε πράγματα, όμως αυτά τα πέντε πράγματα έχω καταφέρει να τα παίζω σωστά. Να τα παίζω και να τα εννοώ. Νομίζω πως έχει γίνει μεγάλος θόρυβος γύρω από το όνομα Σπάθας. Εχει μεγαλοποιηθεί. Αν κρίνω τον Σπάθα σαν τρίτος, απ' έξω, θα πω ότι αξίζει να έχει μεγάλο όνομα μόνο σ' αυτό το είδος που παίζει. Μερικοί τα μεγαλοποιούν. Λένε πως είμαι "ο πρώτος κιθαρίστας". Ας βάλουν καλύτερα μια υποσημείωση: Είμαι καλός στο Rock, στο Blues, στο είδος που παίζω... Γενικά ό,τι παίζω θέλω να έχει ένα νόημα και μια ουσία που να με καλύπτει εκφραστικά και μουσικά. Το σημείο στο οποίο διαφωνώ με τους περισσότερους μουσικούς είναι το εξής: Προσπαθούν να μάθουν χίλια δύο στυλ και τελικά δεν γίνονται καλοί σε κανένα. Και αν δεν γίνεις καλός σε ένα στυλ, δεν μπορείς να το προχωρήσεις, δεν μπορείς να δώσεις κάτι παραπάνω. Σπαταλιέσαι απ' το ένα κι απ' το άλλο. Πιστεύω πως πρέπει να μάθεις ένα είδος μουσικής πολύ καλά και μετά να αρχίσεις να το εμπλουτίζεις. Να ανοίξεις τ' αυτιά σου και να αρχίσεις να το εμπλουτίζεις και να δώσεις τελικά κάτι καινούριο.
- Αυτό αποτελεί μήνυμα και για τους νέους μουσικούς;
Είχα κάνει κάποια σεμινάρια στο παρελθόν, αλλά δεν μπορείς σε ένα σεμινάριο να δώσεις τόσα πολλά. Γιατί, γαμώτο, η μουσική δεν είναι μόνο νότες. Για να φτάσει το όργανο να "τραγουδάει"... Ξέρεις πόσοι μουσικοί βγαίνουν απ' τα ωδεία όλου του κόσμου; Οταν το σκέφτομαι αυτό τρελλαίνομαι. Ξέρεις πόσοι μουσικοί είναι καταπληκτικοί; Ομως ποτέ δεν κάνουν τίποτα. Δεν καταφέρνουν να βγάλουν το κεφάλι πάνω απ' το πλήθος. Γιατί πρέπει να μάθεις αυτό που παίζεις πάρα - πάρα πολύ καλά. Αυτό είναι το πρώτο στάδιο. Το δεύτερο στάδιο είναι να του προσδώσεις και ένα χαρακτήρα δικό σου. Δηλαδή θέλει μια μελέτη και μια τρέλλα με ένα είδος και μετά, αφού νοιώσεις ότι θέλεις να το εμπλουτίσεις και με άλλα πράγματα, να πας και σε άλλα είδη μουσικής. Πρέπει να νοιώθεις μέσα σου ότι είναι σαν να τραγουδάς. Πρέπει πάντα το όργανο να τραγουδάει. Οσοι μουσικοί έχουν καταφέρει να "τραγουδήσουν", έχουν περάσει στον κόσμο όχι μόνο σαν "δεξιοτέχνες", θα σου πως ένα παράδειγμα για δύο μπασίστες, που είναι και οι δύο φοβεροί μουσικοί και έχουν φοβερές γνώσεις. Ο Stanley Clark και ο Jacko Pastorious. κατά τη γνώμη μου ο Pastorious είχε κάνει μεγαλύτερο ντόρο. Είχε ταράξει περισσότερο τα νερά, γιατί ήταν πιο "τραγουδιστής" από τον Clark. Και όταν είσαι "τραγουδιστής", ο κόσμος δεν ασχολείται με το πώς παίζεις. Μιλάει μέσα του αυτό που του δίνει ο μουσικός και δεν ασχολείται με τις τεχνικές λεπτομέρειες. Ερχεται κατευθείαν η αίσθηση του παιξίματος. Ενώ το άλλο παίξιμο είναι το παίξιμο του εντυπωσιασμού. Περνάμε σε ένα άλλο είδος μουσικής, που σκοπό έχει πρώτα να σε εντυπωσιάσει. Τελικά υπάρχουν δύο τρόποι να αποδεχτείς την αξία του άλλου: Ο ένας είναι να σε εντυπωσιάσει. Ο άλλος τρόπος είναι να φτάσει πρώτα η ψυχή του και οι άλλες ικανότητες του, οι τεχνικές, να έρθουν σε δεύτερο πλάνο. Και για να φτάσει ο μουσικός να σου δώσει πρώτα την αίσθηση και όχι να σε εντυπωσιάσει, χρειάζεται φοβερή δεξιοτεχνία στο όργανο. Να γίνεις ένα με το όργανο. Ο Jonh Coltraine για παράδειγμα, όλοι λένε πως ήταν φοβερός μουσικός γιατί "τραγουδούσε". Αυτό ισχύει για τον κόσμο που τον άκουγε, όχι για τους μουσικούς. Οι μουσικοί που "μιλάνε" στον κόσμο είναι λίγοι, άσχετα από το στυλ και το είδος της μουσικής που παίζουν. Είναι ένα στάδιο το οποίο ξέρω. Περνάς πάνω απ' το επίπεδο "γνώση -τεχνική - ακκόρντα - κλίμακες κ.λπ" και φτάνεις σ' ένα σημείο που λες: ΘΑ ΤΡΑΓΟΥΔΗΣΩ...
- Επομένως, συμφωνείς ότι ένας μουσικός μπορεί να "μιλήσει" στον κόσμο, ακόμη κι αν δεν έχει καλή τεχνική κατάρτιση.
Ε, βέβαιο. Δες τον Β. Β. King, ο οποίος δεν έχει τις γνώσεις και τη δεξιοτεχνία που έχουν τόσοι άλλοι, οι οποίοι είναι εντυπωσιακοί. Όμως ο Β. Β. King συγκινεί. Αυτό είναι το άλλο επίπεδο. Το όργανο έχει περάσει αλλού. Ποιες γνώσεις; Γιατί όλα αυτά; Εδώ καλείσαι να τραγουδήσεις. Η μπορείς να τραγουδήσεις, ή δεν μπορείς. Ο Β. Β. King το καταφέρνει αυτό, ενώ παίζει με 2 - 3 νότες. Και άλλοι το καταφέρνουν με λίγες ή με χιλιάδες νότες.
- Πες μου τη γνώμη σου, ως μουσικός και ως ακροατής, για την ελληνική μουσική σκηνή. Την παρακολουθείς;
Όσο μου επιτρέπει ο χρόνος. Μεγάλη εντύπωση μου έχουν κάνει οι Blues Wire. Ο τραγουδιστής τους νομίζω ότι είναι ο μεγαλύτερος Bluesman που έχει περάσει από την Ελλάδα, ο καλύτερος Blues τραγουδιστής. Και μπράβο τους. Είναι ωραίο να παίζεις ένα είδος μουσικής. Βέβαια χρειάζεται να κάνεις κάποια άλλη δουλειά για να τα βγάλεις πέρα. Δεν ξέρω πώς τα βολεύουν τα παιδιά. Τέλος πάντων... Υπάρχουν και άλλα γκρουπ που μου αρέσουν, όπως οι ΤΡΥΠΕΣ. Η Θεσσαλονίκη είναι ένα σπουδαίο φυτώριο μουσικών όπως και ο Πειραιάς. Έχω βγάλει το εξής συμπέρασμα: Ακόμη και οι μουσικοί που βρίσκονται στην Αθήνα είναι από Πειραιά, Θεσσαλονίκη, Φάληρο, Γλυφάδα και οι Αθηναίοι μουσικοί είναι λιγότεροι. Γενικά, ακούω διάφορα νέα συγκροτήματα. Τα παιδιά προσπαθούν. Αυτά τα παιδιά τα νοιώθω. Στενοχωριέμαι πολλές φορές, γιατί ξεκινάνε με όνειρα, με πάθος και τελικά ή θα το διαλύσουν ή θα καταλήξουν να παίζουν κάποια σόλο στη Ρίτα Σακελαρίου για να την κάνουν να νοιώσει "μοντέρνα και ροκ".
- Και τι λες γι' αυτές τις περιπτώσεις;
Τα παιδιά τα καταλαβαίνω, αλλά δεν μπορώ να τα δικαιολογήσω απόλυτα. Δεν επιμένουν αρκετά. Κανένας δεν έγινε "μεγάλος και τρανός" απ' τη μια μέρα στην άλλη. Χρειάζεται υπομονή και επιμονή. Αν θα έδινα μια συμβουλή σε όλα τα νέα παιδιά που έχουν ένα γκρουπ και προσπαθούν, θα τους έλεγα να κάνουν υπομονή και να δουλεύουν σκληρά. Οχι βιασύνη. Επίσης, η εμπειρία μου μου λέει ότι δεν πρέπει να πηγαίνει ποτέ κάποιος σε μια εταιρία παρακαλώντας. Θα έλεγα, ότι αν υπάρχει κάτι που αξίζει να παρακαλάς, αυτό είναι το να παίζεις Live. Εμείς ποτέ δεν χτυπήσαμε πόρτα εταιρίας. Ηρθαν μόνοι τους και μας βρήκαν, αφού είχαμε αποκτήσει ένα κοινό, χάρη στη σκληρή μας προσπάθεια. Αυτοί που ικετεύαμε να μας αφήσουν να παίξουμε, ήταν οι μαγαζάτορες. Κάναμε σαν τρελλοί για να παίξουμε. Παίζαμε απογεύματα σε κάποια μαγαζιά, παίζαμε κυριακάτικα πρωινά σε κάποιες συνοικίες. Όπου μπορούσαμε. Αν αποκτήσεις κάποιο κοινό από τα Live, τότε κάποια στιγμή θα έρθει και η εταιρία και δεν θα μπορεί να σου βάλει χέρι. Δεν θα συμβιβάσεις τον ήχο σου, γιατί αυτοί θα έχουν έρθει να σου προτείνουν κάποιο δίσκο.
- Ας μιλήσουμε και για τη δουλειά σου τώρα. Στην μετά - Socrates εποχή.
Κατ' αρχάς πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι οι Socrates δεν έχουν διαλυθεί. Ποτέ δεν δηλώσαμε ότι διαλυθήκαμε. Υπάρχουμε ακόμη. Μάλιστα, σκεφτόμασταν μια εμφάνιση τα Χριστούγεννα.
- Υπήρχαν και κάποιες φήμες για νέο δίσκο, αλλά ατόνισαν. Ισχύουν;
Προς το παρόν δεν σκεφτόμαστε κάτι τέτοιο.
- Πες μου τώρα για τη συνεργασία σου με το Βασίλη Λέκκα.
Με το Βασίλη είχαμε γνωριστεί πολύ καιρό πριν τα "Σύντομα Ονειρα". Μου αρέσει πολύ η φωνή του και νομίζω ότι δένουμε πολύ καλά μαζί. Οπου να 'ναι θα κυκλοφορήσει και η νέα μας δουλειά ("Κλασσικά Εικονογραφημένα"). Τα πάμε πολύ καλά. Η δουλειά μας άρεσε στον κόσμο. Νομίζω πως η φωνή του Βασίλη ταίριαξε απόλυτα με την κιθάρα μου και τους στίχους του Ευγένιου (Αρωνίτσης).
- Κάποιοι παλιοί φανς των Socrates δυσανασχέτησαν με αυτή την επιλογή σου.
Δεν αισθάνομαι άσχημα γι' αυτό. Για μένα αυτό που κάνω είναι κάτι φυσικό. Είναι μια εξέλιξη. Ένοιωσα την ανάγκη να παίξω κάτι άλλο και το έκανα. Κάποια από τα κομμάτια που περιέχονται στα "Σύντομα Ονειρα" τα είχα γράψει από τότε που οι Socrates ήταν στο Λονδίνο.
- Τι σχέδια έχεις για το μέλλον;
Εκτός από τη συνεργασία μου με το Βασίλη - θα βγάλουμε άλλον ένα δίσκο - ετοιμάζω και μια προσωπική δουλειά. Εναν ορχηστρικό δίσκο. Είναι κάτι που έχω στο μυαλό μου εδώ και πολλά χρόνια. Είναι ένας συνδυασμός μεταξύ Blues και δημοτικής μουσικής. Ελπίζω να κυκλοφορήσει μέσα στο '92.
- Την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα πώς τη βλέπεις;
Νομίζω πως σήμερα είναι πλέον φανερός ο εμπαιγμός μας από τα κόμματα και τους πολιτικούς. Μας κυβερνούν γέροι. Ήταν πολύ πετυχημένος ο χαρακτηρισμός "δεινόσαυροι". Όμως νομίζω πως ο κόσμος και ιδιαίτερα οι νέοι το έχουν καταλάβει πια. Και δεν είναι μόνο οι δεινόσαυροι που κυβερνούν. Είναι και τα φαινόμενα των "κοσκωτάδων" σε όλους τους τομείς της ζωής μας. Ο Κοσκωτάς συμβολίζει τον τύπο του "φαταούλα" που όρμησε μέσα σ' όλα για να αρπάξει όσα μπορούσε περισσότερα για την πάρτη του. Νομίζω πως όλα αυτά τα είδαν οι νέοι και τα πράγματα θα αλλάξουν απ' αυτούς. Θα έρθει μια νέα επανάσταση. Μια επανάσταση σιωπηλή. Νομίζω πως ο κόσμος θα αλλάξει προς το καλύτερο, έτσι σιωπηλά. Αρκεί μόνο η απόρριψη των νέων ανθρώπων και η αηδία τους που τους απομακρύνει από όλα αυτά...
- Βλέπεις τους μουσικούς και γενικά τους καλλιτέχνες να παίζουν κάποιο ρόλο σ' αυτή την αλλαγή; Να μπορούν να οδηγήσουν τους νέους σε μια "μαζική κινητοποίηση";
Δεν πιστεύω στις μαζικές κινητοποιήσεις. Όλα αυτά δοκιμάστηκαν. Νομίζω πως ο ρόλος της τέχνης σ' αυτή την υπόθεση είναι να δείξει στον κόσμο τι άλλο υπάρχει και όχι πώς μπορεί να κατακτηθεί. Πάντως αυτή η σιωπηλή επανάσταση θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και καλλιτεχνική. Η πολιτισμική αν θες...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου