MILES DAVIS Αφιέρωμα : «Ο Πρίγκιπας του Σκότους» του Γιάννη Αλεξίου

 ΑΦΙΕΡΩΜΑ

(δημοσιεύτηκε στις 27-01-02 στην Βραδυνή)

Του Γιάννη Αλεξίου 

Miles Davis : «Ο Πρίγκιπας του Σκότους»

H Columbia μνημονεύει τα 10 χρόνια από το θάνατο του ανεπανάληπτου τρομπετίστα Miles Davis και 75 χρόνια από τη γέννησή του κυκλοφορώντας μια ανέκδοτη συναυλία του 1970 με τίτλο «Live at the Fillmore East” και ένα κουτί που αναμενόταν πολύ καιρό το «The Complete in a Silent Way Sessions” και άλλες ειδικές εκδόσεις. Υπάρχουν πολλά είδη τζαζ μουσικών, όπως εκείνοι που ψάχνουν ένα ολοκληρωμένο στυλ, όπως οι Λούις Άρμστρονγκ, Τελόνιους Μονκ, Μπιλ Έβανς και αυτοί που αλλάζουν πολλά στυλ και γρήγοροι αλλά έχουν σύντομη καριέρα όπως ο Τζων Κολτρέην και αυτοί που περνούν διάφορες φάσεις και τους παίρνει πολύ καιρό μέχρι να περάσουν στην επόμενη, όπως οι Σοννυ Ρόλινς και Τζιλ Έβανς. Ο μοναδικός στο είδος του μουσικός που υπήρξε ο πιο εξελισσόμενος της αφρο-αμερικανικής μουσικής αναπτύσσοντας ακατάπαυστα τα διαφορετικά στυλ του σημαδεύοντας με το πέρασμά του την τζαζ. Σήμερα είναι η πιο γνωστή μορφή της τζαζ. Διαφορετικές φάσεις όμως σημάδεψαν και τη ζωή του μια και παντρεύτηκε τρεις φορές, απέκτησε τρεις γιους, μια κόρη και εγγόνια, ενώ συχνά υπήρχαν αναφορές στον Τύπο για τις φιλενάδες του. Ο ίδιος δεν έκρυβε την αγάπη του για τα αυτοκίνητα, ενώ αδυναμία είχε στην μάλλον παράξενη γκαρνταρόμπα του.

Η μεγαλύτερη έκθεση-φόρος τιμής για τον Miles Davis λαμβάνει χώρα στο Ιστορικό Μουσείο του Μιζούρι της Αμερικής στο «Forest Park» του St. Louis, από τις 13 Μαϊου 2001 με τίτλο «A Miles Davis Retrospective” και θα διαρκέσει ως τα τέλη Φεβρουάρίου του 2002. Επίσης συνεχίζεται η έκθεση “Miles 2001” για τα 75 χρόνια από τη γέννησή του.    

“THE COMPLETE IN A SILENT WAY SESSIONS”

Καταγράφει την περίοδο από την διάλυση του κουιντέτου με τους Shorter, Hancock, Carter, Williams ως το σπουδαίο άλμπουμ του «Bitches Brew”. Εδώ παρέα με τους Joe Zawinul, Chick Corea, Dave Holland, Jack DeJohnette και John McLaughlin που επηρεάστηκαν στην συνέχεια της πορεία τους στον ήχο των κήμπορντς και της κιθάρας από τον «Πρίγκιπα του Σκότους». Όλες οι συνθέσεις, εκτός μίας, έκαναν ο «καινούργιος» Miles Davis και ο πιανίστας Zawinul, ο οποίος έπιασε ένα νέο επίπεδο στο γράψιμό του τότε. Ο Davis εμφανίζεται εδώ μακριά από τους κανόνες και τις κλασσικές τζαζ συνθέσεις φτάνοντας σε υψηλά επίπεδα αυτοσχεδιασμού. Περιέχει εκτελέσεις κομματιών που δεν έχουν κυκλοφορήσει μέχρι σήμερα. Η μουσική του εξελίσσεται μεγαλουργώντας σε μια άλλη κατεύθυνση. Αν και μεταβατική περίοδος τη μουσική του διακρίνει η πληρότητα.     

O Chic Corea περιγράφει την συνάντησή του με τον Miles Davis : «Ο Tony Williams με συνέστησε στον Miles. Τον Tony γνώριζα από τη Βοστώνη, όπου μεγαλώσαμε και οι δύο. Παίζαμε και μαζί λίγο. Είχαμε ένα τρίο για πρόβες και gigs (περιστασιακές εμφανίσεις. Το πρώτο gig με τον Miles ήταν στη Βαλτιμόρη σε ένα κλαμπ που δεν θυμάμαι το όνομά του, αλλά το gig δεν θα το ξεχάσω ποτέ. Δεν είχα μάθει τις αλλαγές του «Way Sessions”, που γνώριζαν οι άλλοι, αλλά τις αγάπησα. Τον ρώτησα για πότε έχουμε πρόβα και μου είπε ότι δεν θα κάνουμε πρόβα και θα πρέπει να παίξω αυτό που ακούω».

Την εμπειρία του με τον Davis στο στούντιο θυμάται σήμερα ο Chick Corea : «Αυτό που θυμάμαι περισσότερο ήταν η πειραματική φύση του τρόπου να συνδέει τα κομμάτια. Σαν να ήταν ο εκείνος ο ζωγράφος και οι μουσικοί οι παλέτες του. Δεν θυμάμαι να υπήρχαν ποτέ παρτιτούρες με τα κομμάτια. Μιλούσε ξεχωριστά και ψιθυριστά στον κάθε μουσικό, έτσι ώστε κανείς δεν άκουγε τι έλεγε στον άλλο».

WHO IS WHO

Αν και η Columbia γιορτάζει τα 75^α γενέθλια με αφορμή το έτος  γέννησής του Miles Dewey Davis το 1926 στο Άλτον του Ιλλινόις της Αμερικής σε πολλές εγκυκλοπαίδειες στο έτος γέννησης αναγράφετε το 1925. Μεγάλωσε στο Δυτικό Σαιντ Λούις. Από μικρός είχε ανεπτυγμένο ένστικτο και σωστή κρίση σε διάφορα πράγματα. Την πρώτη του τρομπέτα απέκτησε στα 13 του, ενώ ήταν συλλέκτης δίσκων. Πρωτοηχογράφησε στις 25 Νοεμβρίου του 1945 στη Νέα Υόρκη με τον «Rubberleggs” Williams. Ακολούθησε η ηχογράφηση των «Now is the Time” και «Ko-ko” με το κουιντέτο του Charlie Parker, στο οποίο ο Davis υπήρξε το μικρότερο μέλος του γκρουπ του. Με τον Charlie Parker ήταν συμμαθητές στο Juilliard το 1944 και συγκάτοικοι για ένα χρόνο. Ο ίδιος αναφέρει στη βιογραφία του : «Κάθε βράδυ έγραφα συγχορδίες και αντί να πάω στα μαθήματα έκανα άσκηση». Την πρώτη τρομπέτα του απέκτησε στα 13 του.

Ανήσυχος μουσικός που κατάφερε να σημαδέψει το δεύτερο μισό του 20^ου αιώνα με την εκπληκτική τεχνική του που έφερε αλλαγή νοοτροπίας στην τζαζ. Το 1949 εισήγαγε μια εντελώς καινούργια ορχηστρική αντίληψη στο είδος. Ο αυτοσχεδιασμός τον συνεπήρε στα τέλη του ’50  και στη δεκαετία του ’60 πειραματίστηκε πάνω στις ροκ επιρροές του και έφτιαξε το «Miles in the Sky” (Columbia ’67) για πολλούς ο πρώτος jazz-rock πειραματισμός που έγινε ποτέ (είχε προηγηθεί εκείνος του βιμπραφωνίστα Gary Barton το ’65). Το σίγουρο είναι ότι η jazz-rock πήρε την σημερινή της μορφή επηρεασμένη κύρια από τον Miles Davis. Ένα πρόβλημα υγείας και κυρίως η εμμονή του στη χρήση ναρκωτικών τον έφερε στο περιθώριο την περίοδο 1975-80, μια περίοδο «σεξ και ναρκωτικών», όπως περιγράφει στη βιογραφία του. Όταν κατάφερε να αντιμετωπίσει το πρόβλημά του μεγαλούργησε και πάλι. Αποφασιστικά τον βοήθησε η ηθοποιός Σίσελι Τάισον, σύζυγός του την περίοδο εκείνη. Επέστρεψε με το άλμπουμ «The Man with the Horn” το ’81, ενώ έπαιξε τότε και σε ένα επεισόδιο της τηλεοπτικής σειράς «Οι «Σκληροί του Μαϊάμι». Λάτρευε τον James Brown και τον Jimi Hendrix που τον έκαναν να προσθέσει κήμπορντς και ηλεκτρική κιθάρα συνδυάζοντας την τζαζ με την φανκ. Η τελευταία του συναυλία έγινε στο Παρίσι στο reunion με τους παλιούς μουσικούς του μεταξύ αυτών τον Jerry Mulligan, όπου ξανάπαιξαν τα έργα της εποχής του Gil Evans σε διεύθυνση του Quincy Jones. Λίγο πριν το τέλος ήρθε και για μια συναυλία στην Αθήνα και το «Παλλάς». Το τέλος ήρθε όταν μεταφέρθηκε με πνευμονία στο νοσοκομείο, όπου λέγεται ότι αρνήθηκε να ακολουθήσει τις οδηγίες των γιατρών και έπεσε σε κώμα. Πέθανε στις 28 Σεπτεμβρίου του 1991.           

Ο ΖΩΓΡΑΦΟΣ MILES DAVIS

Τη δεκαετία του ’80 άρχισε να μεγεθύνει το ταλέντο του προς μια νέα καλλιτεχνική κατεύθυνση ψάχνοντας μια νέα έκφραση όχι μόνο στην μουσική, αλλά και προς τις οπτικές τέχνες. Την ανησυχία του αυτή έκφρασε μέσω της ζωγραφικής. Άρχισε ζωγραφίζοντας πρωτόγονες φιγούρες και μετά πειραματίστηκε με τα χρώματα και την σύσταση. Ως μουσικός ήταν μορφωμένος, αλλά σαν ζωγράφος ήταν αυτοδίδακτος. Η κύρια επιρροή του, που κράτησε δύο χρόνια, ήταν από ένα κίνημα από το Μιλάνο που λεγόταν «Μέμφις». Βασιζόταν στα έντονα χρώματα και αντιθέσεις μορφών. Το έργο του ωρίμασε και άλλαξε την κατεύθυνση της αφηρημένης τέχνης. Γέμισε το στούντιό του με μάσκες από την Αφρική και προσάρμοσε την μουσική του στις μορφές αυτές και τα χρώματα. Χρησιμοποιούσε παστέλ, ακρυλικά, μολύβια, μαρκαδόρους και προτιμούσε τους μεγάλους καμβάδες.    

ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ – 25 Βήματα στον Ουρανό

«Young Miles 1945-1946” (Next Music)

1945. Ένας νεαρός τρομπετίστας πήρε μέρος για πρώτη φορά σε μία σημαντική ηχογράφηση δίπλα στον άλτο σαξοφωνίστα του be-bop Charlie Parker.

“The Complete Birth of the Cool” (Sony)

1948-50. Oι Miles Davis και Gerry Mulligan και κάποιοι άλλοι έγιναν «νονοί» της μοντέρνας jazz. Ένα αριστούργημα της λεπτότητας και της ελαφρότητας.

“Walkin’” (WEA)

1954. «Αυτό το άλμπουμ έχει αναστατώσει εντελώς τη ζωή και την καριέρα μου», είπε ο ίδιος. Συμμετέχουν : Horace Silver, Kenny Clarke, Percy Heath, J. J. Johnson, Lucky Thompson, David Schildkraut.

«And the Modern Jazz Giants” (WEA)

1954. Με την συμμετοχή των Thelonious Monk, Milt Jackson, Percy Heath, Kenny Clarke. Ένα κομμάτι-μνημείο της σύγχρονης τζαζ.

“Relaxin” (WEA)

1956. Ένα ιστορικό κουιντέτο : John Coltrane, Red Garland, Paul Chambers, Philly Jo Jones.

“Round About Midnight” (Sony)

1956. Ένα θρίαμβος του κλασικισμού της τζαζ του Miles Davis. Καταπληκτική ρυθμική δύναμη και σόλο εξερευνήσεις στην τρομπέτα.

«Milestones” (Sony)

1958. Συνεργασία με τον Cannonball Adderley και το άλτο σαξόφωνό του. Μια επανάσταση ακόμα για τον Miles Davis.

«Miles Davis and Gil Evans : The Complete Columbia Studio Recordings” (6 cd-Sony)

1957-59 : Η ιστορία μιας λυρικής φιλίας. Μεταξύ Davis και Evans δημιουργήθηκε μια μυστηριώδη δημιουργική και μοναδική αλχημεία. Εδώ υπάρχει ολόκληρη η συνεργασία τους : «Miles Ahead” (1957), “Porgy and Bess” (1958), “Sketches of Spain” (1959).

«Ascenseur pour l’ Echafaud” (Universal)

1957. Μουσική για την ταινία του Louis Malle. Ένας αυτοσχεδιασμός του Davis πάνω σε μια ήδη έτοιμη ταινία για τη μεγάλη οθόνη. Με την Ζαν Μορό.

Cannonball Adderley – «Something Else” (EMI)

1958. Δέχθηκε να παίξει εξαιτίας του φίλου του Julian Adderley, τον οποίο συνόδευσε. Στο πιάνο ήταν ο Hank Jones και ο Art Blakey στα τύμπανα.

«Kind of Blue” (Sony)

1959. Το πιο διάσημο και πιο εμπορικό της αφρο-αμερικανικής μουσικής. Ο Davis αυτοσχεδιάζει στο πιο λυρικό σόλο τρομπέτας του 20^ου αιώνα. Παίζει και ο Bill Evans.

«Olympia 20 Mars 1960-Pt 1 and 2” (2 cd-Sony)

 1960. Το αντίο της συνεργασίας John Coltrane και Miles Davis. Ο Coltrane αναγκάστηκε να παίξει με τον Davis από ένα συμβόλαιο. Ιστορική συνεύρεση.

«My Funny Valentine-The Complete Concert 1964” (Sony)

1964. Ζωντανή ηχογράφηση στο Philharmonic Hall της Νέας Υόρκης. Ένα νέο κουιντέτο : Herbie Hancock, Ron Carter, Tony Williams και George Coleman στο τενόρο.

“The Complete Live at the Plugged Nickel” (Sony)

1965. O Davis βρήκε σ’ ένα κλαμπ στο Σικάγο τους καινούργιους συνεργάτες του, ανάμεσά τους και ο πολύς Wayne Shorter. Ένα από τα πιο υπέροχα κουιντέτα του κόσμου γεννήθηκε.

«Miles Davis Quintet 1965-1968 : The Complete Columbia Studio Recordings” (Sony)

Έξι μυθικά άλμπουμ : «E.S.P.”, “Miles Smiles”, “Sorcerer”, “Nefertiti”, “Miles in the Sky”, “Filles de Kilimanjaro” και επιπλέον : «Directions”, “Circle Around”. Στην αυτοβιογραφία του έγραψε : Ο Τony ήταν φωτιά, ο Wayne γεννούσε ιδέες, Herbie και Ron απίθανοι και εγώ ο αρχηγός που τους μάζεψε».

«The Complete In A Silent Way Sessions” (3 cd - Sony)

1968-69. Συνέβη μέσα σε 6 μήνες με τους υπέροχους πιανίστες Hancock, Corea, Zawinul. Ο Davis κάνει μια νέα αρχή.

“The Complete Bitches Brew Sessions” (4 cd-Sony)

1969-70. Στροφή στην «ηλεκτρική περίοδο». Το άλμπουμ λανσάρει τον Davis σαν σούπερσταρ. Πούλησε περισσότερο από 500.000 μέσα σε λίγους μήνες. Μια προαναγγελία των 70’ ς. Μαζί του οι Bennie Maupin, John McLaughlin, Joe Zawinul, Chick Corea, Jack DeJohnette, Billy Cobham, Ron Carter, Dave Holland κ.α.

«On the Corner” (Sony)

1972. To άλμπουμ των απίθανων συναντήσεων, το φανκ του Sly Stone, το blues του Hendrix, το groove του James Brown, αλλά και επιρροές από Stockhausen και Ornette Coleman.

“We Want Miles” (Sony).

1981. Η τελευταία ανάσταση του μετά από πολύ καιρό. Ηχογραφήθηκε ζωντανά σε Ιαπωνία και Αμερική. Παίζουν μαζί του Mike Stern και Marcus Miller.

“Decoy” (Sony)

1984. Δεν προσθέτει κάτι καινούργιο στα όσα έχει ήδη κάνει. Αυτό που αξίζει είναι η συνεύρεση με τους John Scofield και Brandford Marsalis.

“You’ re Under Arrest” (Sony)

1985. O Davis ξαναγίνεται ένας αληθινός ροκ-σταρ. Παίζει με τον σαξοφωνίστα Bob Berg και τον κιθαρίστα John Scotfield.

«Aura” (Sony)

1985. Σε μουσική και παραγωγή του Δανού Palle Mikkelborg. Δεν δίστασε ο Davis να μιλήσει για ένα αριστούργημα.

«Tutu” (WEA)

1986. Κάτι μεταξύ φανκ και λυρισμού με την συμμετοχή του groove μπασίστα Marcus Miller.

«Live Around the World” (WEA)

1988-91. Η τελευταία ανάσταση του Davis πριν το τέλος. Ένα ψηφιδωτό ζωντανών ηχογραφήσεων που μάζεψε μέσα σε τρία χρόνια.

“The Essential Miles Davis” (2cd-Sony)

Η πρώτη ανθολογία που είναι αφιερωμένη στον τρομπετίστα που κυκλοφόρησε με αφορμή τα 75 χρόνια από τη γέννησή του. Κομμάτια που ηχογράφησε μεταξύ 1945-1983. Κατάλληλη για αρχάριους φίλους του Miles Davis.