ΕΛΛΗΝΙΚΟ ROCK - ΑΦΙΕΡΩΜΑ του Γιάννη Αλεξίου

 ΜΙΣΟΣ ΑΙΩΝΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ROCK - ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΑΛΕΞΙΟΥ

          1965-2015 : 50 ΧΡΟΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΡΟΚ

                             

Του Γιάννη Αλεξίου / jalexiou67@gmail.com

 Rock made in Greece. Πονεμένη ιστορία. Τις μέρες αυτές 50αρίζει ! Οι μουσικοί που το υπερασπίστηκαν και επιμένουν πέρασαν μια ζωή δύσκολη ή «πενήντα χρόνια τράβηγμα», όπως μου είπε χαρακτηριστικά ένας «παθών». Ωστόσο η ροκ μουσική άνθισε στην Ελλάδα και χαρακτηρίζει σε ένα παράλληλο, μα όχι πια τόσο μοναχικό, τρόπο ζωής, μια κουλτούρα που έβαλε τη στάμπα της σε κάθε δεκαετία. Η ροκ μουσική αποτελεί πάντα μια διεθνή γλώσσα και φέρνει εκατομμύρια νέους πιο κοντά δημιουργώντας ισχυρές φιλίες. 

  Ο εναλλακτικός κόσμος, της ροκ στην Ελλάδα, μουσική παντός καιρού, κλείνει ένα σημαντικό κύκλο 50 ετών από την ίδρυση των M.G.C. το 1965 μέχρι την σύσταση των Film, Sigmatropic, την σόλο πορεία των Γιάννη Αγγελάκα και Παύλου Παυλίδη, τους Empty Frame, Jane Doe και τους Playground Theory. Παρ’ ότι το λεγόμενο ελληνικό ροκ πέρασε περιόδους που οι ιθύνοντες της ελληνικής μουσικής βιομηχανίας είχαν καιροσκοπική διάθεση απέναντί του, η δυναμική του παραμένει χαλκέντερη.

Αν και οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες έχουν γερή εγχώρια ροκ σκηνή, όπως η Ισπανία, η Γαλλία, η Ολλανδία, η Ρωσία και φυσικά η Αγγλία. Στην Ελλάδα κυριαρχεί το σύνδρομο του κόμπλεξ που έχει φιμώσει μεγάλα ταλέντα, που περιορίστηκαν σε ένα ή δύο δίσκους. Σπάνια θα αναφερθεί κανείς σε επιρροές ροκ ελληνικών συγκροτημάτων λες και όλοι αυτοί που θέλουν να γίνουν η φωνή της επόμενης γενιάς είναι ουρανοκατέβατοι. Αναφορές σε ονόματα όπως Poll, Socrates, Πουλικάκος, Πελόμα Μποκιού, Σταύρος Λογαρίδης, Γιώργος Ρωμανός, σπανίως γίνονται. Μα γιατί να θυμόμαστε το λεγόμενο ελληνικό ροκ ; Για χίλιους και δύο λόγους…

«…Νέος ή γέρος δεν υπάρχει διαφορά…» τραγούδησαν τη δεκαετία του ’70 οι Εξαδάκτυλος στέλνοντας το δικό τους μήνυμα, με την ορμή των εφηβικών τους χρόνων. Το Ελληνικό Ροκ ενηλικιώθηκε και 50άρησε πια.  Υπάρχουν αρκετοί σοβαροί λόγοι που έκαναν όλα αυτά τα συγκροτήματα να εκφραστούν καλλιτεχνικά μέσα από πολλές δύσκολες καταστάσεις σε μια χώρα που η ροκ μουσική ήταν πάντα παρεξηγημένη, όπως και όσοι ανακατεύτηκαν με αυτή την ιστορία. Για τους περισσότερους όλη αυτή η ιστορία φαντάζει σαν τραβάτε με κι ας κλαίω…

                              

                                                  Το ξεκίνημα

Ήταν το 1965, όταν ο πιανίστας Δημήτρης Πολύτιμος μαζί με μια παρέα μουσικών, που βαφτίστηκαν από τον κωμικό Ντίνο Ηλιόπουλο M.G.C. (Modern Greek Combo) σηματοδότησαν την αφετηρία της ελληνικής ροκ σκηνής. Δύο χρόνια μετά ο τότε μπασίστας Δημήτρης Πουλικάκος με την προτροπή του Πολύτιμου ανέλαβε τραγουδιστής του συγκροτήματος μετά την συναυλία των Rollling Stones στην Αθήνα, τον Απρίλιο του 1967. Οι M.G.C. ήταν το απόλυτο ροκ συγκρότημα του ’60 που έκανε ν’ ακουστεί για πρώτη φορά ο ήχος του Jimi Hendrix, των Cream, των Butterfield Blues Band, στην Ελλάδα, γνωρίζοντας μεγάλη αποδοχή από τους Έλληνες τηνέιτζερς.

 Ψαγμένος ήταν επίσης ο ήχος των We Five με τους Ντέμη Ρούσσο, Μάκη Σαλιάρη, Λάκη Βλαβιανό, Αλέκο Καρακαντά, Σπύρο Μεταξά, ξεφεύγοντας από το γλυκανάλατο κλίμα της εποχής. Από τότε μπήκε το νερό στ’ αυλάκι…

Ο σχηματισμός των Poll το 1970 έφερε την άνοιξη στο ελληνικό ροκ, με την τεράστια απήχησή τους. Μια παρέα μουσικών με χίπικες και χριστιανικές επιρροές τραγούδησαν «Άνθρωπε αγάπα τη φωτιά σταμάτα και τη δύναμή σου δώστε στο φιλί σου…» με ένα ήχο πρωτόγνωρο για τα ελληνικά δεδομένα με κιθάρες, έγχορδα, υπέροχες φωνές από τους Σταύρο Λογαρίδη, Κώστα Τουρνά, Ρόμπερτ Γούιλλιαμς, σε ένα κλίμα φολκ-ροκ. Η τεράστια επιτυχία των πιτσιρικάδων 16-18 ετών, άνοιξε την όρεξη των δισκογραφικών εταιριών και έδωσε βήμα σε αμέτρητα συγκροτήματα να ηχογραφήσουν τη δουλειά τους. Κάτι αντίστοιχο συνέβη αργότερα στη δεκαετία του ’90, με τα Ξύλινα Σπαθιά και τις Τρύπες που δημιούργησαν μια ολόκληρη σχολή με πολλούς μιμητές, αλλά κανέναν καλύτερό τους. Στο κλίμα των Poll και με φωνητικά flower-power κινήθηκαν και οι Νοστράδαμος εμπλουτίζοντας τον ήχο της εποχής.

                                                 Δεκαετία ’70

 Εκεί κάπου στα τέλη του ’60, μια άλλη παρέα αρχίζει να γράφει ιστορία.

Η μεγάλη κιθάρα της ροκ, ο Γιάννης Σπάθας και ο ευφυής μπασίστας και τραγουδιστής Αντώνης Τουρκογιώργης, συμμαθητές στο γυμνάσιο του Πειραιά, παθαίνουν πλάκα με τον Hendrix, που γίνεται αιτία να σχηματίσουν αρχικά τους ελληνόφωνους Persons και αργότερα με αλλαγές στην σύνθεσή τους να βγουν ως τρίο και με την προσθήκη του Ηλία Μπουκουβάλα στα τύμπανα και να δημιουργήσουν τους αγγλόφωνους Socrates Drank The Conium. Ένα γκρουπ που μέχρι σήμερα μαγνητίζει τους ροκάδες κάθε ηλικιών. Οι Socrates, όλα αυτά τα χρόνια έχουν κάνουν σπουδή στα κομμάτια που παίζουν, με την προσθήκη νέων ταλαντούχων μουσικών. Ασφαλώς κάθονται στο βάθρο του μεγαλύτερου ελληνικού ροκ συγκροτήματος με δισκογραφία που αριθμεί 8 υπέροχα άλμπουμ, ενώ έχουν σχεδόν έτοιμο και το καινούργιο υλικό τους με τραγούδια όπως το «Crack in the mirror» που ξεχωρίζει ο Γ. Σπάθας. 

Οι Πελόμα Μποκιού με τη δική τους ξεχωριστή παρουσία έφεραν τον ήχο των Santana και των Traffic στην Ελλάδα, και αποτελούσαν μαζί με τους Poll, τους Εξάδακτυλος και τους Socrates το μεγάλο «τετράγωνο» της Αθήνας, παίζοντας καθημερινά σε κλαμπ δικά τους τραγούδια και ξένες διασκευές που ταυτόχρονα τα πρωτοπαρουσίαζαν στη χώρα μας. 

Η μεγάλη φωνή της ροκ, ο Σταύρος Λογαρίδης, σπάνιο ταλέντο, που στα 16 του χρόνια, ήρθε στην Αθήνα από την Πόλη, τελειόφοιτος της Μεγάλης του Γένους Σχολής, μ’ ένα βραβείο τραγουδιού – του πρώτου αγγλόφωνου τουρκικού γκρουπ, τους Sphinx, που κέρδισε στο ετήσιο μεγάλο διαγωνισμό της εφημερίδας Χουριέτ, τραγουδώντας Beatles. Μετά τους Poll, ο Λογαρίδης, σχημάτισε το περιστασιακό σχήμα των Ακρίτας στην πρώτη άτυπη ροκ όπερα για την οποία έγραψε τους στίχους ο σκηνοθέτης του «Ρεμπέτικου» Κώστας Φέρρης. Μετά ακολούθησε σόλο πορεία και ο πρώτος σόλο δίσκο του ήταν μια παραγωγή του Γιάννη Πετρίδη, με την συμμετοχή σημαντικών σολιστών. Η συνεχής ενασχόληση του με τα σύγχρονα μέσα τεχνολογίας υπήρξε όπλο της εξέλιξής του σαν μουσικός. Η διαμάχη του με το Βαγγέλη Παπαθανασίου για το Όσκαρ που κέρδισε ο δεύτερος, λόγω της ομοιότητας της μουσικής του Στ. Λογαρίδη στην «Μενεξεδένια Πολιτεία», έφερε το όνομά του Λογαρίδη στο βιβλίο Γκίνες ! Από τους τελευταίους εκείνης της γενιάς που είχε ποιοτική και συχνή παρουσία στη δισκογραφία.

Τα πράγματα στη δεκαετία του ’70 ήταν πιο άγρια. Η χούντα ανάγκασε πολλά σχήματα σε πρόωρο φινάλε με τα διάφορα πεσίματα που έκανε τότε και έτσι πολλοί μουσικοί αναγκάστηκαν να την «κάνουν» στο εξωτερικό, με προτίμηση τη Γαλλία. Εκεί υπήρχε εύφορο έδαφος από την επιτυχία των Aphrodite’ s Child. Για καλή τους τύχη η μεγάλη απεργία των σιδηροδρομικών και τα γεγονότα του Μάη του ’68 δεν τους επέτρεψαν να φθάσουν στον προορισμό τους. Εκμεταλλευόμενοι το φίμωμα των καλλιτεχνών από το ραδιόφωνο, τραγούδησαν αυτοί, με μοναδικό τρόπο, την διασκευή του «Rain and Tears» και τους έμαθε όλος ο κόσμος. Στο απόγειο τους έβγαλαν το διπλό άλμπουμ τους «666», το 1974, που ως σήμερα θεωρείτε από τα σπουδαιότερα της progressive rock σε παγκόσμιο επίπεδο.

 Εκεί λοιπόν στη Γαλλία μαζεύτηκαν πολλοί, έγιναν καλλιτεχνικές ζυμώσεις, παραγωγές και συνεργασίες που δεν οδήγησαν πουθενά, ενώ στην Ελλάδα η κατάσταση έγινε φτωχότερη, ιδιαίτερα μετά την μεταπολίτευση, όταν το πολιτικό τραγούδι έπνιξε το ελληνικό ροκ, και οι μεγάλοι Έλληνες συνθέτες, το απομόνωσαν επιμελώς για να καρπωθούν εκείνοι τη δίψα του κόσμου για μουσική. Ο απολογισμός πολλά μουσικά πρωινά, κυρίως σε κινηματογράφους, και ροκ βραδιές στο Κύτταρο.

Τη δεκαετία αυτή σημάδεψε η φιγούρα του Παύλου Σιδηρόπουλου, που αποτελεί μέχρι σήμερα σύμβολο αυθεντικότητας για πολλούς νέους. Δυστυχώς εγκλωβίστηκε στο στενό του κόσμο και δεν είναι σήμερα κοντά μας. Η στιχουργική του προσέγγιση ήταν σαφώς επηρεασμένη από το πάθος του και ίσως θα μπορούσε να δώσει πολλά περισσότερα, μα ήταν εκεί. Δεν υπήρξε μεγάλος τραγουδιστής, αλλά ασκούσε μεγάλη επιρροή πάντα σε όσους γοητεύονταν από την παρουσία του. Είπε αλήθειες για την ελληνική πραγματικότητα και τραγουδήθηκε, ίσως, όσο κανείς άλλος Έλληνας ρόκερ. Χάθηκε την ίδια μέρα που έδινε συναυλία ο Robert Plant, η φωνή των Led Zeppelin, στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας, το 1990. 

Ο Δημήτρης Πουλικάκος, μια πολύπλευρη καλλιτεχνική φιγούρα, με πεδίο στη μουσική, το ραδιόφωνο, τον κινηματογράφο, τη λογοτεχνία συρρίκνωσε όλο το ταλέντο του σε ένα δίσκο – σταθμό στο ελληνικό ροκ, το «Μεταφοραί Εκδρομαί ο Μήτσος», που κυκλοφόρησε τον Μάρτιο του 1976, προχωρημένη παραγωγή στην εποχή της. Ο «Θείος Νώντας», όπως ήταν γνωστός και από τις θρυλικές ραδιοφωνικές εκπομπές του στην ελληνική ραδιοφωνία. Υπήρξε η επιδραστικότερη μορφή για αρκετούς που ήταν μέσα στην μουσική. Οι επιρροές του από τους Frank Zappa, Captain Beefheart, Rolling Stones, Cream, Muddy Waters, έβγαλαν κάτι εντελώς προσωπικό, που έγραψε. Κρίμα που δεν έβγαλε περισσότερους δίσκους. Μέχρι σήμερα «οργώνει» την Ελλάδα, παρέα με τον λόγιο ρόκερ Πολύτιμο, συνεργάτη του Πουλίκα, όσο θυμάται τον εαυτό του μουσικό.

Οι φιγούρες της ελληνικής ροκ σκηνής ήταν αρκετές. Ο Τζίμης ο Βατικιώτης, ένας φλογερός κιθαρίστας, που βγήκε την εποχή των Dire Straits και σχημάτισε το εκρηκτικό τρίο των S.O.S. (από το Sultans Of Swing) στα τέλη του ’70 με τους Τάσο Φωτοδήμο και Χρήστο Χήρα και οι τουρίστες πάθαιναν πλάκα με το παίξιμό του στην Πλάκα. Ήταν ο πρώτος που απαίτησε και πήρε τότε μεροκάματο ένα χιλιάρικο. Μετοίκησε στην Αγγλία, όπου ζει μέχρι σήμερα. Στις μεγάλες κιθάρες της ροκ συγκαταλέγεται ο Δήμης Παπαχρήστου, που έπαιξε πολλά και διαφορετικά πράγματα, όσο κανένας άλλος, και ήταν παρών σε όλες τα ροκ προσκλητήρια. Επίσης ο Αλέκος Καρακαντάς, που το ατύχημα με τους Juniors, τον έκανε να αφήσει την κιθάρα, πρόωρα.

                                                     Δεκαετία ’80

Η δεκαετία του ’80 σημαδεύτηκε από τον σχηματισμό αρκετών new wave και punk συγκροτημάτων στο κλίμα της εποχής, με γκρουπ όπως οι Sharp Ties, T.V.C., Apocalypsis, που είχαν το δικό τους κοινό. Κάποιες φορές δεν ήταν αποδεκτοί από το σκληροπυρηνικό ροκ κοινό που είχε μπολιαστεί με τον ήχο των 70’ς. Στη δεκαετία αυτή έβαλαν τη σφραγίδα τους οι Μουσικές Ταξιαρχίες με το φαινόμενο Τζίμης Πανούσης, που λογοκρίθηκε ο πρώτος δίσκος τους το 1982, ενώ τα τραγούδια του είχαν ήδη γνωστά από τις επεισοδιακές συναυλίες του ανά την Ελλάδα, αλλά και την παράνομη κασέτα που κυκλοφορούσε χέρι με  χέρι στις ζωντανές εμφανίσεις τους στην Πλάκα. Την έβρισκε κανείς σε μικροπωλητές στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου Αθηνών. Μια καθαρά αντι-εξουσιαστική μπάντα μαγνήτισε το ενδιαφέρον εξελίσσοντας την υπόθεση rock'n'roll. Ο Πανούσης είναι σήμερα ο ρόκερ που μαζεύει περισσότερο κόσμο με πικάντικα οπτικο-ακουστικά σόου και αρκετή φαντασία, αλλά και με το κριτικό πνεύμα που πάντα τον διέκρινε. Παράλληλα είναι ενδιαφέρουσα η βιβλιογραφία του. Οι Μουσικές Ταξιαρχίες έγιναν γνωστοί από τις εκκεντρικές εμφανίσεις τους στο «Skylamb» στην Πλάκα, περιοχή που έσφυζε από τις ζωντανές εμφανίσεις ροκ συγκροτημάτων τη δεκαετία του ’70 και στις αρχές του ’80.  Το κλείσιμο των μαγαζιών στην Πλάκα, μετά από απόφαση της τότε υπουργού πολιτισμού Μελίνας Μερκούρη, ήταν ακόμη ένα χτύπημα στην ελληνική ροκ σκηνή, καθώς εκεί μπορούσε κανείς να διαλέξει το γκρουπ που προτιμούσε και να το δει ζωντανά κάθε βράδυ.

Ήταν η εποχή που ξεπετάχθηκαν και οι Φατμέ του Νίκου Πορτοκάλογλου, που μέσα σε ένα κλίμα φθοράς και αφθαρσίας για το ελληνικό ροκ, δεν δήλωναν ροκ, μα στους τοίχους γράφονταν με μαύρο μαρκαδόρο Φατμέ με Α σε κύκλο. Ο «Άσωτος Υιός» έγινε ο ύμνος των απανταχού «παραστρατημένων» νέων και όσων σκέφτονταν να μπουν στο…κλαμπ. Τελικά ο Πορτοκάλογλου κατάφερε να ενταχθεί στην ελληνική πραγματικότητα απλώνοντας το χέρι σε πολλούς λαϊκούς, μα κρατώντας την μοναδικότητά του και στον ήχο και στην παρουσία του.
Στη δεκαετία του ’80 έως το ’00 έγραψαν τη δική τους ιστορία συγκροτήματα στο χώρο του new wave, punk rock και hard core. Τα ονόματα που ξεχώρισαν για τους δικούς τους λόγους το καθένα και την πρωτοπορία τους είναι με χρονολογική σειρά : Stress, Apocalypsis, Sharp Ties, T.V.C, Metro Decay, Soldiers of Anarchy, Panx Romana, Chaos Generation και μετά Γενιά του Χάους, Χωρίς Περιδέραιο, Παρθενογέννεσις, Κουμπότρυπες Α.Ε.,Villa 21, Γκρόβερ, Αδιέξοδο, Anti - Troppau Council, Last Drive, Metro Decay, X-Mandarina Duck, Stress, Αρνάκια, No Man’s Land, Αντίδραση, Γκούλαγκ, Lost Bodies, Πίσσα και Πούπουλα, Deus Ex Machina, Blue Light, Ρήγμα, Διατάραξη (αρχικά Αδιέξοδος), Σκιές, Terminal Curve, Ολέθριο Ρήγμα (από μέλη των Όλεθρος και Ρήγμα), Τσοπάνα Rave κ.α. 
Επίσης : Pete and Royce, Αέρα Πατέρα, Magic de Spell, Closer, The Flowers of  Romance, Illusion Fades, Honeydive, Common Sense, Cosmic Teds, De Traces, The Dirty Saints, Nightstalker, Red Mist, Vice Viersa, Wasteland, Ziggy Was, Make Believe, Στίγμα ’90, Στέρεο Νόβα. Στο χώρο του blues ξεχωρίζουν : Athens Blues Band, Blues Family, Drifrting Around, Blues Gang, Blues Wire, Nick Dounousis, Hot Organic Trio, Blues Cargo κ.α.                                                                                                                      

                                                Δεκαετία ’90

  Στη δεκαετία του ’90 η ελληνική ροκ σκηνή έχει σημαία τις Τρύπες του Γιάννη Αγγελάκα – που είχαν κυκλοφορήσει ήδη δύο δίσκους το 1985 και 1987 και εκτοξεύεται η φήμη τους με το τρίτο άλμπουμ τους «Τρύπες στον Παράδεισο» το 1990 - και τα Ξύλινα Σπαθιά που εμφανίζονται το 1993 με το δίσκο «Ξεσσαλονίκη» και γίνονται ευρύτερα γνωστοί με το δεύτερο άλμπουμ τους «Πέρα απ’ τις Πόλεις της Ασφάλτου» το 1995, με τα space φωνητικά του Παύλου Παυλίδη. Ένα αυτόφωτο ταλέντο που μπορεί και μόνος του, όπως απέδειξε ο η σόλο πορεία του που ξεκίνησε το 2004 και έγινε δεκτός με ενθουσιασμό από τη ροκ κοινότητα.

 Στην δεκαετία αυτή σχηματίστηκε στην Αθήνα και ένα συγκρότημα που εξέλιξε τον ήχο της ελληνικής ροκ, χωρίς να έχει την απήχηση, των δύο παραπάνω γκρουπ, με ενδελεχή πορεία στην μουσική. Ήταν οι Ενδελέχεια του Δημήτρη Μητσοτάκη, ενός χαμηλόφωνου και ταυτόχρονα πολύπλευρου καλλιτέχνη (συνθέτης, στιχουργός, ντράμερ και συγγραφέας). Ψαγμένος εναλλακτικός και ποικίλος ήχος. Το γκρουπ μέχρι τη διάλυσή του κράτησε ένα επίπεδο ποιότητας στην σύνθεση, το στίχο και την εν γένει παρουσία του. 

Επίσης ξεχωρίζει το νέο-ρομαντικό σχήμα Διάφανα Κρίνα, που αποκτά ένα πιστό και φανατικό κοινό με leader τον «μελαγχολικό ποιητή της ροκ», Θάνο Ανεστόπουλο, που μετά τη διάλυση του γκρουπ το 2009. συνεχίζει την πορεία του ως σόλο καλλιτέχνης

Θα μνημονεύσω και τον Πέτρο Θεοτοκάτο που εμφανίστηκε το 1997 με το «Πιστόλι στο Πιάτο», ένας εξαιρετικός τραγουδιστής με χαρακτηριστική γλυκιά χροιά φωνής που συνεχίζει έως σήμερα να κυκλοφορεί δίσκους και να εμφανίζεται live.

Από τους παλιούς εξακολουθούν να είναι στο…δρόμο οι Δημήτρης Πουλικάκος, Ηρακλής Τριανταφυλλίδης, Σταύρος Λογαρίδης, Last Drive.  

Οι δεκαετίες των 00’ ς και 10’ς βγάζουν πολλούς νέους μουσικούς και συγκροτήματα. Ενδεικτικά αναφέρονται : Earthbound, Empty Frame, Jane Doe, Sleepin’ Pillow, My Wet Calvin, Mary’s Flower Superhead, Moa Bones, Transistor, Matisse, Ρόδες, Echo Train, Socos and The Live Project Band, Felizol, Playground Theory,Verbal Delirium, Film, Μέντα, Blues Revenge, Zipelia Cress, Simon Bloom, Δημήτρης Λάμπος, Rous, Sundayman, Monika, Melentini, Nalyssa Green κ.α. 

Αυτή την ώρα που γράφονται οι γραμμές αυτές πολλοί νέοι μουσικοί κάνουν πρόβες στα υπόγεια, σε στούντιο, με το πάθος που παίζεται η ροκ μουσική. Let the good times roll…

                                                                                                                                                                  Γιάννης Αλεξίου