Πέμπτη 19 Δεκεμβρίου 2013

ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ του Γιάννη Αλεξίου




ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Γράφει ο Γιάννης Αλεξίου 












Υπάρχει μια μακροχρόνια ιστορία της σύνδεσης μεταξύ της μουσικής και της πολιτικής, ιδιαίτερα  στην πολιτική έκφραση στην μουσική ως διαμαρτυρία.  Η λαϊκή μουσική έχει μια παράδοση πολιτικής δυσαρέσκειας όπως το φλαμένκο, η φολκ, το πανκ, η χιπ-χοπ και φυσικά η rock μουσική. Η κλασική μουσική έχει χρησιμοποιηθεί συχνά για να δοξάσει τους πολιτικούς ηγέτες, κατά ένα μεγάλο μέρος επειδή η προστασία των πλούσιων και ισχυρών ήταν η κύρια πηγή εισοδήματος για τους συνθέτες στους προηγούμενους αιώνες. Ωστόσο πολλές φορές οι κλασικοί συνθέτες διαφωνούσαν με το πολιτικό καθεστώς. Ο Μπετόβεν αφιέρωσε στον Ναπολέοντα την 3η Συμφωνία του ως ένδειξη διαμαρτυρίας στην πολιτική του. 
Ο Jimi Hendrix σατίρισε περίφημα το Αμερικανικό εθνικό ύμνο παίζοντάς τον με την οργισμένη του κιθάρα στο Woodstock ως διαμαρτυρία στον πόλεμο του Βιετνάμ (αν και ο Eric Burdon στην αυτοβιογραφία του αναφέρει ότι ο Hendrix ήταν από μικρός πολεμοχαρής και έπαιξε τον αμερικανικό ύμνο γιατί του άρεσε σαν μελωδία !).

H αναβίωση της folk στις αρχές της δεκαετίας του ’60, με το πολιτικό τραγούδι των Bob Dylan, Joan Baez έφεραν στο προσκήνιο το πολιτικό τραγούδι που ήταν τόσο επιδραστικό στους νέους, ακόμη και στη Βρετανία, ώστε να θορυβηθεί το παλάτι που έφθασε στο σημείο να «ευλογήσει» το μουσικό κίνημα των Beatles που ήταν ακίνδυνοι στο ξεκίνημά τους για τη νεολαία. Οι Beatles εμφανίστηκαν στο Royal Albert Hall στο Λονδίνο μπροστά στη βασιλική οικογένεια και μεγάλο μέρος του κοινού ήταν αριστοκράτες κάτι που δεν άρεσε και τόσο στον John Lennon που είπε ειρωνικά : «Εσείς στις φτηνές θέσεις να χτυπάτε παλαμάκια, και εσείς στις ακριβές τα χρυσαφικά σας !». Ο John Lennon, αν και δεν αποδείχθηκε ποτέ, δολοφονήθηκε το 1980 από ένα «ψυχοπαθή» θαυμαστή του την ώρα που υπέγραφε αυτόγραφο, τον Τσάπμαν, διότι είχε αρχίσει να εκφέρει πολιτικό λόγο στη Νέα Υόρκη και να ξεσηκώνει τους νέους.  


Το punk – rock ήταν ανοικτά πολιτικό από τη γένεσή του στα μέσα των 70’ς και συνδέθηκε με την αναρχία και την επανάσταση, όπως οι Dead Kennedys εμπνεύστηκαν από τον αναρχο-συνδικαλισμό. Επίσης η μαύρη μουσική από πάντα έχει μια μακροχρόνια παράδοση της διαμαρτυρίας. Από την άλλη, άνθρωποι (ειδικά κυβερνητικοί και θρησκευτικοί ηγέτες) έχουν επιδιώξει συχνά να τοποθετήσουν τους περιορισμούς στην απόδοση ορισμένων τύπων μουσικών και υπήρξαν υπέρμαχοι της λογοκρισίας των τραγουδιών. Υπάρχουν παλαιές ιστορίες για τους ιρλανδικούς αρπιστές που έχουν τα χέρια τους κομμένα σαν τιμωρία για τα λυρικά τραγούδια τους. Άλλα και ο πρωτοπόρος των νέγρικων blues, ο Robert Johnson (συνθέτης του «Sweet Home Chicago») που τον υποχρέωναν να παίξει για την διασκέδαση των δεσμοφυλάκων του, κάτι που φαίνεται στο φοβισμένο βλέμμα του. 
Οι ισλαμικές κυβερνήσεις, όπως το Ιράν των Αγιατολάχ και το Αφγανιστάν των Ταλιμπάν έχουν απαγορεύσει κατά περιόδους τη μουσική εντελώς.
 Παρόμοιους νόμους επικαλέσθηκαν στο στη Μεγάλη Βρετανία το 17ο αιώνα κάτι που δεν έγινε πολύ μετά στα τραγούδια των Sex Pistols που τραγούδησαν ειρωνικά «God Save the Queen» ή «Anarchy in U.K.», το διασημότερο punk συγκρότημα που είχε το έρεισμα της μουσικής βιομηχανίας λόγω της απήχησής του.


«Ακούω παντού ήχους παρέλασης και ποδιών να τρέχουν/ ω μάγκα μου, γιατί ήρθε το καλοκαίρι και η ώρα για οδομαχίες…έι σκέψου είναι η κατάλληλη ώρα για μια μεγαλειώδη επανάσταση…θα φωνάξω και θα ουρλιάξω : Θα σκοτώσω το βασιλιά και θα κλείσω στο κάγκελο όλους τους υπηρέτες του…». 
Οι στίχοι του «Street Fighting Man» (Ο Οδομάχος) των Rolling Stones το 1967 λογοκρίθηκαν από την Αγγλική κυβέρνηση που έκοψε αρχικά το τραγούδι αυτό. Ωστόσο έγινε επιτυχία και το γκρουπ στην διπλή συλλογή με τα καλύτερα τους τραγούδια, που διάλεξαν οι ίδιοι, το επέλεξαν σαν πρώτο στην σειρά το 2002 !
 Στην Αμερική οι συντηρητικοί έκαιγαν δίσκους των Beatles, όταν ο John Lennon το 1966 δήλωσε ότι «οι Beatles είναι πιο δημοφιλείς κι από τον Χριστό…». Κατά τη διάρκεια 18ου αιώνα, ιδιαίτερα στις Ηνωμένες Πολιτείες, καλλιτέχνες έγραψαν τα τραγούδια που εγκωμιάζουν τον αγαπημένο υποψήφιό τους, ή που επικρίνουν τον αντίπαλο του υποψηφίου τους. Αυτή η πρακτική πέθανε βαθμιαία έξω κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα. Στην Σοβιετική Ένωση των μπολσεβίκων λογοκρίθηκαν όλες οι τέχνες και φυσικά η μουσική. Ένας από αυτούς ο Ντμίτρι Σοστακόβιτς, ιδιαίτερα μετά την 4η Συμφωνία του. Όμως και ο μαρξισμός αργότερα κράτησε θέση απόστασης από την rock μουσική : «Το rock είναι απλώς μια ιδεολογική αντανάκλαση των
οικονομικών πραγματοτήτων…όπως η θρησκεία κατά τον περασμένο αιώνα, το rock στην εποχή μας είναι το όπιο των μαζών…». Όπως αναφέρει ο Ρόμπερτ Πάττισον στο βιβλίο του «Το Ροκ στον Καθρέπτη του Ρομαντισμού : «Ο αριστεριστής μισεί τον ρόκερ όχι επειδή οι πεποιθήσεις του είναι αντίθετες, αλλά επειδή έχουν κοινές πεποιθήσεις. Στο πρόσωπο του ρόκερ ο αριστεριστής βλέπει τον εαυτό του απαλλαγμένο από σκέψη, υποταγμένο στο ένστικτο και προσκολλημένο στα παράδοξα του λανθάνοντος πανθεϊσμού. Στο Rock Ο Μαρξιστής βλέπει τον εαυτό του να γίνεται χυδαίος – ένα θέαμα μισητό…».   

 Τόσο στις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και στο Ηνωμένο Βασίλειο στη δεκαετία του '90, όλα τα σημαντικότερα πολιτικά κόμματα έχουν ιδιοποιηθεί τα δημοφιλή τραγούδια την περίοδο εκλογών, όχι πάντα με την συγκατάθεση ή την έγκριση του συνθέτη. Στην Ελλάδα με την συγκατάθεσή τους χρησιμοποιήθηκαν από τη Νέα Δημοκρατία συνθέσεις των Σταμάτη Σπανουδάκη ή του Ρόμπερτ Ουίλλιαμς, του Μίκη Θεοδωράκη από το ΚΚΕ…Ο Μάρκος Βαμβακάρης έλεγε «δεν έχει σημασία αν είσαι δεξιός ή αριστερός, αρκεί να είσαι καλός…»


 Καθαρά πολιτικό χαρακτήρα είχε το τραγούδι «Εκλογές» του Τζίμη Πανούση στο ντεμπούτο των Μουσικών Ταξιαρχιών που παρακινεί για εκλογική απεργία : «…δεν μπορώ άλλο Θανάση, στα 25 έχω γεράσει, κάνε στάση…».

Πολιτικό μπορεί να χαρακτηριστεί και το απόκοσμο τραγούδι του Γιάννη Αγγελάκα «Σιγά μην κλάψω, σιγά μην φοβηθώ», που γρήγορα έγινε ο ύμνος του σημερινού περιθωρίου.
Στην δεκαετία του ’70 την ίδια απήχηση είχε το τραγούδι του Δημήτρη Πουλικάκου «Σκόνη, Πέτρες, Λάσπη» που μιλούσε για το χλωμό ελληνικό τοπίο : «αχ, αγωνίες ιδρώτες δεν αντέχω άλλο ρε παιδιά / ψάχνω να βρω μια λύση ριζική / μα όλα στον ορίζοντα τα ίδια και τα ίδια / κι οι ελπίδες μια απάτη μακρινή…». Και βέβαια μην ξεχνάμε τον «Πολιτευτή» του Διονύση Σαββόπουλου, το «Welcome to the Show» του Παύλου Σιδηρόπουλου, ένα κομμάτι που αγαπήθηκε μέσα από τις συναυλίες του χωρίς να ηχογραφηθεί, ή το «Μανούλα Ελλάς…πως μας τυραννάς» του Σταύρου Λογαρίδη.

Άλλοι συνθέτες που επηρεάστηκαν από το Μαοϊσμό, όπως οι Αμερικανοί Chrsitian Wolff  και Frederic Rzewski, αλλά και ο Ιάπωνας συνθέτης – πιάνιστας Yuji Takahashi χρησιμοποίησαν επίσης το πολιτικό υλικό τραγουδιού στις συνθέσεις τους, ενώ ο βρετανικός συνθέτης Dave Smith χρησιμοποίησε συχνά το μελόδραμα σαν μέσο για ζητήματα σχετικά με την Ιρλανδία και την Παλαιστίνη.
Ο John Cage επηρεάστηκε από τις ιδέες του Henry David Thoreau και άλλων συγγραφέων αναρχικών. O κλασικός συνθέτης Arnold Schoenberg  στο δοκίμιό του  «Η στάση μου απέναντι στην πολιτική" (1950) αν και μαρξιστής έδειξε συμπάθεια στους συντηρητικούς Γερμανούς. Κάτι που συνέβη και με τον Ιγκόρ Στραβίνσκι – κύρια επιρροή του Frank Zappa – που συμπόνεσε τον Μουσολίνι στην έκδοση «Μια δημιουργική άνοιξη: Ρωσία και Γαλλία, 1882-1934».

RAP και PUNK

Ο Gil- Scott Heron, τραγούδησε ανοιχτά για τα ρατσιστικά ζητήματα ενάντια στους μαύρους στη δεκαετία του '70 και τη δεκαετία του '80 και σήμερα θεωρείται ένας από τους πατέρες της rap, θίγοντας κυρίως εργασιακά πολιτικά ζητήματα, ενώ πολιτικό λόγο είχαν και οι πρόδρομοι του rap, οι Last Poets. Ο νεώτερός τους Ice-T θεωρείται συχνά ως πρώτος ράπερ που ερεύνησε τα πολιτικά ζητήματα. Οι απόψεις του ήταν γενικά αριστερές. Το 1994 κυκλοφόρησε ένα βιβλίο που τιτλοφορήθηκε «Γνώμη Πάγου», η οποία περιείχε τη λεπτομερή εξήγηση των πολιτικών απόψεών του. Το 1988 και το 1989, η κολεκτίβα του συγκροτήματος De La Soul έγραψαν πολιτικά τραγούδια με χορευτικούς ρυθμούς, το ίδιο και οι Αμερικάνοι ράπερ Public Enemy και Grand Master Flash που μίλησαν για την εκμετάλλευση των Αφρικανών από τους Αμερικανούς.

Στη δεκαετία του ’70 ήταν γνωστή η σχέση των πρόδρομων του punk MC 5 με το κίνημα των Μαύρων Πανθήρων που μάχονταν με ακραίο τρόπο ενάντια στον ρατσισμό και είχαν μια «συγγένεια» με τους επαναστατημένους yippies, ακραίοι hippies που δεν αρέσκονταν στην ειρηνική αλλαγή του κόσμου και κατέβασαν μάλιστα για υποψήφιο πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών ένα γουρούνι, ενώ έκαιγαν δολάρια έξω από το κοινοβούλιο…


Τα punk συγκροτήματα είχαν στη θεματολογία τους την ανεργία, τα δικαιώματα των εργαζομένων, την παρενόχληση αστυνομίας, την κυβερνητική κατοχή και αναφορές στη βία στους δρόμους, το ποδόσφαιρο, το φύλο και το αλκοόλ. Οι Clash μέσα από τα τραγούδια τους παρακινούσαν τη νεολαία να είναι ενεργή και να εναντιώνεται στην μοναρχία και τους χαμηλούς μισθούς. Το τραγούδι τους «London Calling» προειδοποιούσε τους κυβερνώντες για το τι θα πάθουν εάν δεν λαμβάνουν υπ’ όψη τα προβλήματα τους νέους.
Οι Police που συνδέθηκαν με την έκρηξη του punk χωρίς είναι ακριβώς έτσι, καταδικάζουν τους «ποιητές, τους παπάδες, τους πολιτικούς» ως μυθικά όντα οπλισμένα με υπερβατολογικές ευσέβειες. Κάθε μία από τις ομάδες αυτές έχει κάτι να φοβηθεί από το rock, αλλά πιο πολύ οι παπάδες, διότι το rock φαίνεται να είναι μια ανταγωνιστική «θρησκεία». Το θέμα έθεσε ο John Lennon λέγοντας ότι οι «Beatles είναι πιο δημοφιλείς κι απ’ τον Χριστό…».      

 

RAGE AGAINST THE MACHINE

Το συγκρότημα που έκαψε τη σημαία των Ηνωμένων Πολιτειών στο  Woodstock του 1999! Οι επαναστατικές απόψεις τους είναι ιδιαίτερα επικριτικές για την εσωτερική και εξωτερικές πολιτική των ΗΠΑ.
 Τα μέλη τους συμμετείχαν στις πολιτικές διαμαρτυρίες και άλλο ακτιβιστικές δραστηριότητες για να υποστηρίξουν αυτές τις πεποιθήσεις. Υποστηρίζουν ότι "Η Αμερική να εισαγάγει έναν υποτακτικό ρόλο στον εργασιακό χώρο. Ο μόνος τρόπος που μπορείτε ν’ αποφύγετε τους προϊσταμένους  εργασίες είναι εάν δεν φροντίζετε να βγάλετε προς το ζειν...».

Τραγούδια με καθαρά πολιτικό χαρακτήρα έγραψαν οι : Pearl Jam, Edgar Broughton Band, Fugs, Sex Pistols, John Lennon, Country Joe and the Fish, Νικόλας Άσημος, Μάρκος Βαμβακάρης, Doors, Dead Kennedys, Can, John Cage, Chumbawamba, George Brassens, God Speed You ! Black Emperor, Green Day Hawkwind, MC 5, Rage Against The Machine, System of A Down, Poison Girls, Corn, Neil Young, Bob Dylan, Joan Baez, Rolling Stones, Frank Zappa, Patti Smith, Grateful Dead….και ο κατάλογος μακρύς…







         

                                                           Πολιτικά τραγούδια

           Κατά του Τζωρτζ Μπους
  • Κατά του Μπιλ Κλίντον
  • Κατά του Αβραάμ Λίνκολν
  •  
  • "Talkin' World War III Blues" - Bob Dylan 
  • "The Contents of Lincoln's Pockets" - Rainer Maria
               Κατά του Ρίτσαρντ Νίξον


Posted by at

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)