90ς - Του Γιάννη Αλεξίου

«Θέλετε δράση ;»…90ς !

Πιο πολύ μου άρεσαν οι Morcheeba,οι Afro-Celt Sound System, οι Mazzy Star, οι Ενδελέχεια και η Μελίνα Κανά !

Γράφει ο Γιάννης Αλεξίου

Στα 80ς ήξερες ποιος ήσουν, που θα πας και τι θ’ ακούσεις. Ήθελες ένα ποτό χαλαρά,  πήγαινες στην «Ακροβάτισσα». Ήθελες χαβαλέ και ν’ ακούσεις rock μουσική πήγαινες στο «Little Wing». Ήθελες να δεις γκόμενες πήγαινες στο «Μέρα Νύχτα» και στο «Κραχ» ή πεταγόσουν ως  στον «Κούκο». Λέμε τώρα αν έμενες προς Ν. Σμύρνη μεριά. Τώρα δεν ξέρεις που να πας. Πας σ’ ένα κλαμπ και ξαφνικά μπορεί να βάλει Κιάμο…Στα 90ς όμως ήταν άλλη φάση. Όσοι είναι σήμερα 45άρηδες, 50άρηδες και 55άρηδες και δεν ήταν τότε του «κατηχητικού» θα έφαγαν και θα χόρεψαν τα 90ς με το κουτάλι. Κι αυτό γιατί σ’ αυτή τη δεκαετία έγιναν τα πάντα ή σχεδόν τα πάντα.

Γίνονταν πάρτι στα σπίτια, πιο οργανωμένα από παλιότερα που είχαν μια μιζέρια χορεύοντας blues με τους Scorpions.Μετά άρχισαν τα πάρτι σε αποθήκες και γκαράζ με ηλεκτρονική μουσική από ομάδες στην ανατολή των 90ς. Η δεκαετία της dance / electronica. Πιο ζωντανή μουσική,  πιο χορευτική  και πιο κλαμπάτη, όχι απαραίτητα πιο ποιοτική, αλλά να, ήθελε πιόματα να την χορέψεις και γινόταν όλο και πιο ηλεκτρονική μέσα στη σφαίρα της. Κάτι σαν το Woodstock των παλιότερων, δηλαδή αν τα θυμάσαι δεν έχεις περάσεις καλά !Τα πρώτα εφηβικά rave πάρτι, τα πρώτα ξενύχτια για πολλούς μέχρι το ξημέρωμα. Σε άγνωστα και ήσυχα μέρη στο πουθενά στήνονται rave πάρτι. Κάπου κι εκεί στη Φάρμα στα Οινόφυτα. Για να μην πούμε σε μια άλλη πλευρά της νιότης μας που με την ανατολή άρχιζε να τραγουδά σε ψαγμένα μέρη ο Λουδοβίκος των Ανωγείων… ! Έτσι απέκτησε φήμη. Αλλά και ο Νίκος Ξυδάκης έψαχνε αυλές εκκλησιών να τραγουδήσει !Αντίθετα ρεύματα, αλλά πολύ δημοφιλή.

 O d.j. είχε θεοποιηθεί μέσα από το κύριο χόμπι των περισσοτέρων «καλών παιδιών» των 90ς που ήταν το clubbing. Ήταν η εποχή που άνοιγαν μεγάλα μαγαζιά που άλλαζαν συνέχεια ονόματα. Από πού ξεκινούσε η βραδιά και που τελείωνε ήταν απρόβλεπτο. Πόσα κλαμπ χωρούσε σε μια νύχτα ; Εντάξει για πλάκα πηγαίναμε τουλάχιστον σε δυο-τρία κι απάνω ! Από το «Tessera» στην Πειραιώς και το «Wild Rose» στην Πανεπιστημίου, στο «No Name» κι από εκεί στον «Κούκο» στο Θησείo, το «Mad Club»στη Συγγρού, το «Booze» στο κέντρο και το «West» στη Βουλιαγμένης 22  και από το ’97 το «Club 22» με τα Kitcherella Parties και τα δύο του αείμνηστου Μάκη Σαλιάρη και στο φοβερό «Αεροδρόμιο»,  αλλά και σ το «Πάρκο» στη Βασ. Σοφίας σε άλλη φάση, πολύ καλό στέκι. Το τέλειο δρομολόγιο ! Θέλετε κι άλλα ; «Calua», «Alarm», «Berlin», «Σταύλος», «Camel»με…χιούμορ και βραδιές – φάρσες με lookalikes (σωσίες διασήμων), Babes In Toyland και «Άλσος» με τα Sunrise Parties και τα δύο του πρωτοπόρουστη διασκέδαση και  μέσα σε όλες τις δεκαετίες Μάκη Σαλιάρη, «Faz»στην πλατεία Μαβίλη, «Factory» στην Ομόνοια, «Follie», «Zoo», «Umatic» και «Άτομο». Όσο για το προπύργιο της electronic ήταν το «+Soda»του Μπάμπη Μουζάκη που άλλαξε τη διασκέδαση στην Αθήνα..Το πρώτο «+Soda» άνοιξε τον Μάιο του ’95 σαν καλοκαιρινό κλαμπ στο «Αεροδρόμιο». Το αντίπαλο δέος γίνεται το «Αμφιθέατρο» στην παραλιακή, που επίσης άνοιξε εκείνο το καλοκαίρι. Μετά τον πάταγο που έκανε το καλοκαίρι, ανοίγει και το χειμερινό. Ερμού 161. Μια νύχτα έπαιξε εκεί ο LTJ Bukem!  Ήταν η εποχή της trance, του house, του rave ! Αλλά και η εποχή του face control ! Η «πόρτα» μπήκε στη ζωή μας. Αν δεν συνοδευόσουν ή δεν άρεσε η φάτσα σου ή το ντύσιμό σου στον πορτιέρη δεν άνοιγε την πόρτα με καμία δύναμη ! Που να μπει κανείς χωρίς προσόντα στο «Rock’n’Roll» και στο «Mercedes» που πρωτοστατούσαν στη διασκέδαση στο Κολωνάκι. Μια απίθανη καινούργια πρόταση στη διασκέδαση παρουσίασε ο Κώστας Τσατσούλης με το «Χοροστάσιο» το 1998 στο κέντρο της Αθήνας, στην πλ. Σκουλενίου. Θρυλικά και τα 90ς πάρτυ του Σαλιάρη στην «Αυτοκίνηση» στο Μαρούσι,  πάντα γεμάτα  εκπλήξεις !

«Έπαιζε» και στα 90ς πολύ η Γλυφάδα. Όλοι οι δρόμοι εκεί οδηγούσαν τα βράδια σαν συνέχεια των 80ς.Τα καλά γλυκά αργά το βράδυ τα είχε το «Sweet Corner». Όποιος ήθελε να ξεσκάσει κατέβαινε Γλυφάδα. Γεμάτη μπαράκια. Πρωτοστατούσε ακόμη το «Bobby’s». Ήταν κι αυτό το θρυλικό «Maze» από τα late 80s, το underground στέκι στους Αμπελόκηπους που έβαζε μουσική, αυτή η φάτσα, ο Γρηγόρης ο Βάϊος…!

Στα πολύ πάνω του στα 90ς ήταν ο «Klik Fm», όλοι τον άκουγαν τότε…Αλλά και τον «Rock Fm» και το «Rodon Fm». Το «Rock Fm» το άνοιξε το ΚΚΕ το 1989, χωρίς να φαίνεται όμως, και πέρασε στα χέρια του Καλογρίτσα το 1991 με διευθυντή τον Μάκη Μηλάτο που αποχώρησε το 1996 για να διευθύνει τον επίσης θρυλικό «Rodon Fm» και ο Rock πέρασε στα χέρια του Ομίλου Γέρου. Ο Γέρου ήταν ο σύζυγος της Ιωάννας Σουλιώτη και είχε μεταξύ άλλων περιοδικών το Penthouse). Ο Rock ξεκίνησε τότε στις αρχές 90ς να εκπέμπει από το Μετς, στην οδό Αναπαύσεως και Βούλγαρη δίπλα στο Α Νεκροταφείο με βασικό κορμό : Τάκης Γιαννούτσος, Θάλεια Καραμολέγκου, Χρήστος Δασκαλόπουλος, Μάκης Μηλάτος, Θανάσης Μήνας, Τάσος Μενεμενόγλου στην εκπομπή «Κοκοροκομαχίες» ! Ο Τάσος μάλιστα έμεινε και στην εποχή Γέρου και είχε τύχει να έχει εκπομπή την στιγμή του θανάτου του Kurt Kobain (5 Απριλίου 1994)και έκανε κάλεσμα δια μικροφώνου στους ακροατές για να φέρουν δίσκους του να παίξει και κατέφθασαν καμιά  50ριά άτομα στο σταθμό με βινύλια των Nirvana ! Ο σταθμός έπαιζε μόνο βινύλια ! Η χρυσή εποχή του «Rock Fm» ήταν 1991-96…

Στην τηλεόραση απολαμβάναμε στις αρχές των 90ς τους «Αυθαίρετους» με τον Δημήτρη Πουλικάκο  - είχε ξεκινήσει να προβάλλεται η σειρά από το 1989 - και τους «Απαράδεκτους» με τον Βλάσση Μπονάτσο ! Δύο σειρές που έγραψαν ιστορία σε μια εποχή που ο καναπές δεν μας κρατούσε σπίτι. Στο γυαλί έγραφε και η θεά Pamela Anderson ως ναυαγοσώστρια στο "Baywatch". Μια εποχή χωρίς κινητό και ίντερνετ ! Γεμάτη δράση.  Ήταν μεγάλο λάθος που η μέρα είχε 24 ώρες που να χωρέσουν όλα αυτά που θέλαμε να κάνουμε. Ότι προλάβει κανείς. Τα 90ς για τους πιτσιρικάδες και τους έφηβους των 80ς ήταν πιο professional όπως και να το κάνουμε. Η ενηλικίωση. Οι περισσότεροι από εμάς που ξενυχτούσαμε χορεύοντας στα 90ς φύγαμε από το σπίτι και ζούσαμε εργένικα, πιάσαμε δουλειά και πήραμε τα πρώτα καλά λεφτά μετά τους ερασιτεχνισμούς των 80ς, και πολλοί ακόμη πρωτο- δούλεψαν στα 90ς κι έπιασαν χρήμα στα χέρια. Όχι αστεία. Τέρμα τα μίζερα χαρτζιλίκια των 80ς. Τα λεφτά και τα ξενύχτια φέρνουν και σοβαρούς έρωτες στο προσκήνιο και μεγάλες κραιπάλες και πολλούς χωρισμούς και άντε πάλι από την αρχή.  Λες και τα 90ς με όλη αυτή τη γενναιοδωρία τους βάλθηκαν να μας κάνουν ανθρώπους κι από τις δυο πλευρές και από την καλή κι από την κακή. Αν είσαι σήμερα στα 49, όπως εγώ, κι όπως πολλοί από εσάς, φανταστείτε ότι το 1990 ήμασταν 23 και το 2000, στα 33. Χαμός στο ίσιωμα δηλαδή.

Και  όλα αυτά και πριν γίνουν τα πάρτι όπως κατάντησαν μετά στα ’00 δηλαδή να γίνονται σε μπαρ και σε κλαμπ. Εκεί καλούσαν τον κόσμο…!  Εμείς ήμασταν παιδιά του…σπιτιού. Εκεί κάναμε τα πάρτι μας. Όχι μετά που εκφυλίστηκε ο όρος και τα πάρτι έγιναν δημόσιες σχέσεις και ρωτούσε ο ένας τον άλλον να μάθει «τι δουλειά κάνεις ;» καθώς και «τι δουλειά κάνει ο μπαμπάς σου», αμερικάνικες αηδίες δηλαδή. Εμείς του 90 τα παιδιά δεν τα θέλαμε να τα ξέρουμε αυτά τα κόλπα. Ξαφνικά μας έριξαν πολλά λεφτά τότε για να θολώσουμε και να γίνουμε πλούσιοι, διάσημοι και ωραίοι. Τι έχει μείνει από τη φωτιά ; Πολλά και πρώτα-  πρώτα η μουσική των 90ς. Δεν ήταν μόνο η ηλεκτρονική που κυριαρχούσε. Προσωπικά μου άρεσαν περισσότερο οι Morcheeba, οι Afro-Celt Sound System και οι Ενδελέχεια. Όχι τόσο οι Τρύπες και τα Σπαθιά. Ήταν και Αθηναίοι και μιλούσε αλλιώς ο στίχος τους σε μας τα παιδιά της πόλης πώς να το κάνουμε δηλαδή. Και μέσα σε όλο αυτό το χαμό έσκασαν κάτι παράξενοι ήχοι στα late 90s από διάφορα όργανα περίεργα και μέρη μακρινά που γέμισαν τον κόσμο. Ethnic ! Έτσι το λέγαμε. Και να’ σου γέμισε η πλάση κοπέλες ντυμένες με περίεργα χρώματα και ταγάρια, και πολύχρωμα σαλβάρια και σανδάλια και δώστου ethnic festival και μουσικές του κόσμου, ένα πράγμα global, πολυεθνικό που σάρωνε τα πάντα και αναπτύχθηκε πολύ περισσότερο στα 00ς με τα δύο «Ethnic-Jazz Festival» στο Διογένης Studio (Συγγρού και Αμφιθέας) και τα δύο «Womad» στο Γουδί, όλα σε διοργάνωση της "On Stage" του Πασχάλη Μουχταρίδη στις αρχές της νέας δεκαετίας. Έγινε της μόδας το ethnic από τα 90ς. Οτιδήποτε συνέβαινε, αν δεν είχε τη λέξη ethnic μέσα, ήταν ντεμοντέ, παρωχημένο. Τον Σεπτέμβριο του 1992 άνοιξε και ο θρυλικός ραδιοφωνικός σταθμός «Jazz Fm» με 24ωρο πρόγραμμα – το ’91 ήταν ένθετος στον «Ηχώ Fm» - με διευθυντή τον Κώστα Γιανουλόπουλο και διευθυντή προγράμματος τον Ιλάν και μια παρέα «τρελών» με την jazz ραδιοφωνικών παραγωγών ! Στα 90ς βγήκε και το περιοδικό «Jazz και Τζαζ» (1993).

Προσωπικά προτιμούσα τον ήχο του trip hop, τον φίνο ήχο του Μπρίστολ, στον οποίο πρωτοπορούσαν οι Portishead, αλλά και η Skye Edwards με την παρέα της, τους Morcheeba.  Αυτή όμως που με τρέλαινε ήταν  η όμορφη σεμνή και γλυκιά φατσούλα της Hope Sandoval που στην ανατολή των 90ς είχε σχηματίσει τους Mazzy Star και μετά το 1996 πορεύτηκε μόνη της. Τότε ήταν που πρωτόπιασα κι ένα σπίτι και μπήκα στο ενοίκιο μένοντας μόνος μου και αυτός ο ευλογημένος φωτογράφος, ο Τζακ, γυρίζοντας από την Αμερική μου δώρισε μια φωτογραφία της, όπως την είχε αποθανατίσει στο θρυλικό CBGB’S και την κορνίζαρα δίπλα σε όλους τους παλιοροκάδες στον τοίχο. Σκυμμένη δίπλα στο μικρόφωνο, με τα μαύρα μαλλάκια της, ένα πλάσμα μελαγχολικό που νιώθεις ότι δεν λέει πολλά λόγια κι όμως είναι σαν να έχει τόσα να σου πει. Από την άλλη ήταν  οι Nirvana, οι Rage Against The Machine, οι Pearl Jam,οι Radiohead, οι Placebo, οι γίγαντες της electronica : Daft Punk, Prodigy, Chemical Brothers,Faithless, Orbital, o Moby, και δεν συμμαζεύεται…Και φυσικά η ξελογιάστρα brit pop με τους Oasis και Blur μπροστά. Εντάξει καλά ήταν αυτά, αλλά δεν τα πολυχορεύαμε. Στο «Αεροδρόμιο» έβαζε μερικά από την σκηνή αυτή. Όμως είχαν πολλούς οπαδούς και τα συγκροτήματα αυτά έγραψαν ιστορία κι ακόμα ακούγονται και ο Curt Cobain έγινε το ίνδαλμα των 90ς λόγω του πρόωρου χαμού του, αλλά και του ταλέντου του. Το καλό ήταν ότι όσοι μεγαλώσαμε στα 90ς ζήσαμε το Grunge από τη γέννησή του !

Μεγάλο ρεύμα είχε και η acid-jazz και η lounge μουσική τη δεκαετία αυτή ! Όμως πολύ δυνατό ήταν και το ελληνικό τραγούδι με όλη εκείνη την προικισμένη γενιά που δημιούργησε την κίνηση των τραγουδιστών – τραγουδοποιών που γέμιζαν τις μουσικές σκηνές. Άλλο φρούτο των 90ς. Ζεστοί, μικροί χώροι, όπου τραγουδούσαν οι καλλιτέχνες δίπλα στο κοινό που πολλές φορές εκστασιάζονταν. Θυμάμαι είχα « ερωτευτεί» την Μελίνα Κανά. Είχε έρθει για πρώτη φορά στην Αθήνα το 1998 κουβαλώντας μια μεγάλη φήμη πίσω της από τη Θεσσαλονίκη, να τραγουδήσει μαζί με την αδερφή της, την υπέροχη Λιζέτα Καλημέρη στις «Γραμμές» επί της οδού Κωνσταντινουπόλεως που είχε ο Κώστας ο Καλδάρας, ο γιος του Απόστολου Καλδάρα, μέλους κι εκείνος της προικισμένης γενιάς αυτής των τραγουδοποιών. Τι τραγουδίστρια ! Τι πλάσμα ! Ντροπαλή ακόμη στην σκηνή. Πήγα να την ακούσω με αγωνία κι έγραψα τα καλύτερα λόγια παντού καθώς πια δούλευα σε εφημερίδα και στον περίφημο «Ήχο» και στα δύο από το 1997. Μετά μπήκε και το «Δίφωνο» στη ζωή μου, ένα περιοδικό τότε που ήταν σε κάθε σπίτι και σε κάθε μαγαζί ! Τα κονομάγαμε και γλεντάγαμε. Έτσι λίγο πολύ δεν κάναμε όλοι; Και όσοι περνούσαν δύσκολα στα 90ς, πιο καλά περνούσαν απ’ ότι τώρα. Να τα λέμε αυτά γιατί δεν ξεχνιούνται εύκολα.

Στις 28 Αυγούστου 1990 τραγούδησε η 51χρονη τότε Tina Turner στη Ν. Φιλαδέλφεια μπροστά σε 40.000 κόσμο, αναφωνώντας μόλις βγήκε στην σκηνή «Θέλετε δράση ;» δίνοντας ταυτόχρονα το σύνθημα για το τι μας περιμένει στη δεκαετία που άρχιζε ! Έτσι πανηγυρικά έκλεισε και η δεκαετία με την μεγαλειώδη συναυλία των Rolling Stones μπροστά σε 80.000 κόσμο στο Ολυμπιακό Στάδιο την Τετάρτη 16 Σεπτέμβριο του 1998, η πρώτη φορά που ξαναήρθαν από το 1967 στην Αθήνα και μάλλον η τελευταία τους !

Στα 90ς ανήκει και το «Rockwave Festival» που συνέβη για πρώτη φορά το 1996 στη Δραπετσώνα, το ’97 πήγε στη Ριζούπολη στο γήπεδο του Απόλλωνα με Sisters Of Mercy, Mission,Flowers Of Romance και Διάφανα Κρίνα και χρώμα gothic – rock που επίσης είχε το δικό του κοινό στα 90ς (μαυροντυμένα άτομα, μελαγχολικά, με άποψη και δική τους ομορφιά) το 1998 στη Φρεαττύδα στον Πειραιά και αποχαιρέτησε τα 90ς στον Αγ. Κόσμα όπου έγινε πραγματικά χαμός…Και τι δεν είδαμε στο «Ρόδον» στη διάρκεια των 90ς που θα τα θυμόμαστε μια ζωή. Και μέσα σε όλα τα φοβερά και τρομερά που συνέβαιναν στο 90ς στέφθηκε κι ο Πανιώνιος Κυπελλούχος το 1998 νικώντας τον πανίσχυρο Παναθηναϊκό 1-0 στον τελικό με το γκολ του Δημήτρη Ναλιτζή ! Τον Απρίλιο του’91 είχε πάρει και το πρώτο του Κύπελλο στο μπάσκετ επί Φάνη Χριστοδούλου νικώντας τον ΠΑΟΚ στον τελικό με 73-70 ! Στα 90ς ο Ντούσαν Μπάγιεβιτς δοξάστηκε σαν προπονητής στην ΑΕΚ και μετά δοξάστηκε στον Ολυμπιακό ! Μέχρι χαρτονομίσματα του πετούσαν στο γήπεδο…! Όλα συνέβησαν στη δεκαετία αυτή και όλα χωρούν στην μνήμη μας. Μια «Φρενήρης Απόδραση» με τον Τζην Χάκμαν,  μια «Ατίθαση Καρδιά» του Ντέηβιντς Λιντς με τον Νίκολας Κέητζ και μια «Πράσινη Κάρτα» με τον Ζεράρ Ντεπαρντιέ ! Άσε που στα 90ς είχε καλύτερο σινεμά από τα 80ς….!

 

ΠΩΣ ΔΙΑΣΚΕΔΑΖΕ Η ΠΑΛΙΑ ΑΘΗΝΑ του Γιάννη Αλεξίου

ΠΩΣ ΔΙΑΣΚΕΔΑΖΕ Η ΠΑΛΙΑ ΑΘΗΝΑ : Τα γλέντια τα κάνουν οι φτωχοί !

Γράφει ο Γιάννης Αλεξίου

 Ο Πρόδρομος Τσαουσάκης τραγουδούσε στην περιοχή Σχιστό, στον Κορυδαλλό, σ’ ένα μεγάλο κέντρο, με την επωνυμία «Εγγλέζος». Ήταν το επώνυμο του ιδιοκτήτη του κέντρου. Μεγάλο όνομα για κείνα τα μέρη. Μετά ανοίξανε τα μαγαζιά στις Τζιτζιφιές. Όλοι οι τραγουδιστές περνούσαν από τον «Εγγλέζο», όπου ήταν οι «καθηγητές» και μετά από τον «Κεφάλα» και τον «Περιβόλα» στην Κοκκινιά, στη οδό Οκτώ. Νυφοπάζαρο λέγανε τον δρόμο αυτό.  Ο ένας ήταν αριστερός, ο Περιβόλας, κι o Κεφάλας, δεξιός. Και ο Καζαντζίδης από εκεί πέρασε πρώτα. Όλα τα τραγούδια ήταν ρεμπέτικα…

«Η Κοκκινιά είχε όλo κέντρα. Μικρασιάτες. Φτωχόκοσμος. Γλεντζέδες. Τα γλέντια τα κάνουν οι φτωχοί. Ταβέρνες. Κρασιά. Ουζερί…Η Κοκκινιά ήταν γειτονιά. Ο Μάρκος Βαμβακάρης εκείνο τον καιρό, δεν ήταν στην πιάτσα. Η μάνα του, η κυρά – Βαγγελιώ,  ερχότανε συνέχεια στην μάνα μου, την Κυρά – Φρόσω και ζητούσε αλάτι, καφέ ή κανά κρεμμύδι. Έτσι έκαναν τότε οι γειτόνοι, ζητούσαν ο ένας από τον άλλο κάτι που χρειάζονταν. Το καλοκαίρι που καθόμασταν στο πεζοδρόμιο, βλέπαμε ένα ψηλό που περνούσε κουστουμάτος κι είχε το μπουζούκι έτσι στον ώμο κι έναν μικρό μαζί (εν. το γιο του τον Στέλιο) και φώναζε : Γεια σας γειτόνοι…Η μάνα του μας έλεγε ότι είναι Συριανάκι κι είναι μπουζουξής και με τον μικρό πάνε και τραγουδάνε σε μαγαζιά», αναφέρει ένας παλιός Μυτιληνιός που ζούσε τότε στην Κοκκινιά και θυμάται την παλιά του γειτονιά και τα δύσκολα εκείνα χρόνια, τα προπολεμικά και τα μεταπολεμικά…

 Ο κόσμος έβγαινε τότε προπάντων Σαββατοκύριακο. Οικογένειες με παιδιά. Μέσα του 50. Φτηνά μαγαζιά. Είχαν χύμα κρασί και φαγητό κατσαρόλας. Μια σαλάτα, μια φέτα, μια μερίδα μαρίδες. Από μεζέ είχε από κρέας  μέχρι φασόλια. Ο κόσμος ήταν γεμάτος ταβέρνες. Αν πήγαινες εκείνη την εποχή και χαλούσες 20 δραχμές, στον «Περιβόλα» και στον «Κεφάλα» ήθελες 30. Όχι όπως τώρα που θα πάς και θέλεις 100 ευρώ, τουλάχιστον, για ένα μπουκάλι ουίσκι. Στις Τζιτζιφιές που τραγουδούσε τότε ο  Βασίλης Τσιτσάνης με την Μαρίκα Νίνου και απέναντι η Σωτηρία Μπέλλου σ’ ένα διώροφο στο οικόπεδο στη γωνία της Θησέως. Εκεί τραγουδούσε κι ο Γιάννης Παπαϊωάννου. Όλα τα καλά μπουζούκια τα είχαν οι Τζιτζιφιές. Εκεί ήταν το «Φαληρικόν» και το κέντρο «Ο Καλαματιανός».  Όλα τα’ άλλα ήταν νεκρά, φουλ. Βγάζανε την σχολή οι τραγουδιστές στην Κοκκινιά κι έρχονταν μετά στις Τζιτζιφιές.  Όλος ο κόσμος έκανε βόλτα στην παραλία, Από τις Τζιτζιφιές μέχρι Ειρήνης και Φιλίας η θάλασσα έφθανε 20 μέτρα από την Λεωφόρο Ποσειδώνος ! Περνούσε και μια γραμμή του τραμ. Από το Έδεμ κατέβαινε. Μην κοιτάτε τώρα που την μπαζώσανε και πήγε ο δρόμος ένα στρέμμα μέσα. Ήταν και η ταβέρνα «Αρτζεντίνα» πάνω στην άμμο. Προτού να σκοτεινιάσει αρχίζανε τα όργανα. Μεγάλος συναγωνισμός. Μετά κατέβηκε ο Καζαντζίδης παραπέρα, προς το Μοσχάτο, άγνωστος εκείνα τα χρόνια. Μόνος του στην αρχή, μετά με την Μαρινέλλα. Δεν είχε ακόμα το όνομα που είχαν ο Τσιτσάνης κι ο Παπαϊωάννου. Οι συγκοινωνίες ήταν λίγες τότε. «Ποιος είχε αμάξι τότε ; Μόνο κάτι σαν τον Βαρδινογιάννη και σαν τον Κόκκαλη. Κανείς δεν είχε αμάξι. Όποιος είχε ποδήλατο ήταν πλούσιος κι έβαζε την καλύτερη γκόμενα

 επάνω !».

 Την ατμόσφαιρα στα κέντρα του  ’50 μας μεταφέρει ο ίδιος γλεντζές της εποχής που έμενε τότε στην Κοκκινιά : «Στα μαγαζιά αν ήταν κανείς μερακλής σηκωνόταν και χόρευε κι έριχνε και κάτι ψηλά στην ορχήστρα… Μια φορά χαμηλά στη Θησέως τραγουδούσε ο Σπύρος Ζαγοραίος. Μεγάλη χασίκλα αυτός ο Ζαγοραίος. Αυτός τον καιρό που φύγαν οι Γερμανοί παρατήσανε νάρκες. Πιτσιρικάς ο Ζαγοραίος πήγε ν’ ανοίξει χειροβομβίδα, έσκασε και του έκοψε το χέρι. Εκείνο το βράδυ λοιπόν σηκώθηκε ένα κοντός να χορέψει. Του πήγαιναν, λοιπόν μπουκάλια, τα έβαζε το ένα πάνω στο άλλο και τ’ άδειαζε, μετά τα έσπαγε κι έβαζε φωτιά και καίγονταν ! Ρώτησα μια λουλουδού τι ήταν αυτός και μου’πε : εφοπλιστής και είναι καψούρης με την τραγουδίστρια. Στο μαγαζί τον έχουν στα όπα – όπα...! Καυγάδες δεν γινόντουσαν. Μόνο αν κοίταζε κανείς τη γυναίκα του άλλου. Οι μάγκες έβγαζαν το ζωνάρι, το δένανε στο παντελόνι και σερνόταν κάτω στο δρόμο. Αν τους έλεγε κανείς αφελής κάτι γι’ αυτό, έκανε τον μάγκα και σε φοβέριζε !».

 Ο Πάνος Γαβαλάς με την Ρία Κούρτη τραγουδούσε όπως κατεβαίνεις τη Συγγρού, στον Αγ. Σώστη, σ’ένα διώροφο μέσα σ’ ένα οικόπεδο. Στο «Λουζιτάνια». Είχε όνομα ο Γαβαλάς.  Απέναντι ακριβώς ήταν κι ένα άλλο κέντρο, την «Τριάνα του Χειλά»  που πήγε μετά ο Στέλιος Καζαντζίδης. «Ο Καζαντζίδης έγινε όνομα το 60. Τότε που έφευγαν μετανάστες οι Έλληνες κι έπιασε το νόημα. Κάτι φίλοι μου οικοδόμοι από το Γαλάτσι, από εκείνα τα μέρη μαστοράντζες, μου είπαν ότι είχαν τον Καζαντζίδη εργάτη. Κουβαλούσε τούβλα, λάσπες, σοβάδες. Και όπως δούλευε, τραγουδούσε και πέρασε ένα από κάτω, τον άκουσε και τον πήρε κι έγινε ο Καζαντζίδης. Φτωχόπαιδο ήταν από τη Ν. Ιωνία. Εκείνα τα χρόνια ήταν Γαβαλάς – Καζαντζίδης τα μεγάλα ονόματα, έκαναν συναγωνισμό». Στη «Λουζιτάνια» τραγουδούσε κι ο Μανώλης Χιώτης με τη Μαίρη Λίντα. «Αυτός έλεγε…άλλα τραγούδια, όχι αυτά του Τσιτσάνη και του Παπαϊωάννου. Τράκαρε με τ’ αμάξι και σκοτώθηκε ένα βράδυ που έφυγε από το κέντρο και πήγαινε προς Πέραμα μεριά. Ο Παπαϊωάννου πριν γίνει μεγάλος και τρανός φόρτωνε άμμο στο κάρο και την πήγαινε στις οικοδομές. Το σπίτι του ήταν πάνω στη Θησέως, στις Τζιτζιφιές».

Οι περισσότεροι πρόσφυγες ήταν στη Ν. Ιωνία, στα Φιλαδέλφεια, στο Χαλάνδρι και φυσικά η Κοκκινιά στον Πειραιά. Από το 1992 έως τα τέλη του ’40. «Το Χαλάνδρι δούλεψα στο Χαλάνδρι το ’56 και σοβατίζαμε ακριβώς στην πλατεία και είχε εκεί ουρητήρια. Είχε και γραμμή και περνούσε τρένο από εκεί και πήγαινε στο Λαύριο. Και το Μαρούσι τι ήτανε ; Τίποτα δεν ήτανε. Το Χαλάνδρι και το Μαρούσι τώρα γίνανε. Εκεί να τα χρόνια ήταν το Παλαιό Ψυχικό, η αριστοκρατία και η Κηφισιά στο κέντρο της. Μετά έγινε η Φιλοθέη. Τα πλούσια παιδιά πηγαίνανε στο Αρσάκειο. Εκεί γύρω-γύρω ήταν το Π. Ψυχικό. Ούτε Πολιτεία υπήρχε, ούτε τίποτα. Στην Πολιτεία ήταν νταμάρια. Βγάζανε την κόκκινη πέτρα.  Κοκκιναράς λεγότανε εκεί πάνω. Εκεί πήρανε τα οικόπεδα τζάμπα. Κρατικά ήτανε. Τα καταπατήσανε και τα πήρανε τζάμπα. Το πρώτο σπίτι που έγινε εκεί το έχτισε ο Θαλασσινός, ένας πολιτικός μηχανικός, Μικρασιάτης που γεννήθηκε στην Κρήτη, για ένα βουλευτή Κρητικό, ήμουν κι εγώ στο σοβάτισμα. Ήταν 1957-58. Χώματα ήταν κι άρχισαν να χτίζουν σιγά – σιγά».   

Είχε φήμη και το κέντρο του «Τζίμη του Χοντρού». Αχαρνών. «Ούτε ξέρω από εκεί. Αυτός όταν έβγαλε το όνομα Τζίμης ο Χοντρός ήμουν παντρεμένος…»