ΕΛΛΗΝΙΚΟ ROCK - ΑΦΙΕΡΩΜΑ του Γιάννη Αλεξίου

 ΜΙΣΟΣ ΑΙΩΝΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ROCK - ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΑΛΕΞΙΟΥ

          1965-2015 : 50 ΧΡΟΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΡΟΚ

                             

Του Γιάννη Αλεξίου / jalexiou67@gmail.com

 Rock made in Greece. Πονεμένη ιστορία. Τις μέρες αυτές 50αρίζει ! Οι μουσικοί που το υπερασπίστηκαν και επιμένουν πέρασαν μια ζωή δύσκολη ή «πενήντα χρόνια τράβηγμα», όπως μου είπε χαρακτηριστικά ένας «παθών». Ωστόσο η ροκ μουσική άνθισε στην Ελλάδα και χαρακτηρίζει σε ένα παράλληλο, μα όχι πια τόσο μοναχικό, τρόπο ζωής, μια κουλτούρα που έβαλε τη στάμπα της σε κάθε δεκαετία. Η ροκ μουσική αποτελεί πάντα μια διεθνή γλώσσα και φέρνει εκατομμύρια νέους πιο κοντά δημιουργώντας ισχυρές φιλίες. 

  Ο εναλλακτικός κόσμος, της ροκ στην Ελλάδα, μουσική παντός καιρού, κλείνει ένα σημαντικό κύκλο 50 ετών από την ίδρυση των M.G.C. το 1965 μέχρι την σύσταση των Film, Sigmatropic, την σόλο πορεία των Γιάννη Αγγελάκα και Παύλου Παυλίδη, τους Empty Frame, Jane Doe και τους Playground Theory. Παρ’ ότι το λεγόμενο ελληνικό ροκ πέρασε περιόδους που οι ιθύνοντες της ελληνικής μουσικής βιομηχανίας είχαν καιροσκοπική διάθεση απέναντί του, η δυναμική του παραμένει χαλκέντερη.

Αν και οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες έχουν γερή εγχώρια ροκ σκηνή, όπως η Ισπανία, η Γαλλία, η Ολλανδία, η Ρωσία και φυσικά η Αγγλία. Στην Ελλάδα κυριαρχεί το σύνδρομο του κόμπλεξ που έχει φιμώσει μεγάλα ταλέντα, που περιορίστηκαν σε ένα ή δύο δίσκους. Σπάνια θα αναφερθεί κανείς σε επιρροές ροκ ελληνικών συγκροτημάτων λες και όλοι αυτοί που θέλουν να γίνουν η φωνή της επόμενης γενιάς είναι ουρανοκατέβατοι. Αναφορές σε ονόματα όπως Poll, Socrates, Πουλικάκος, Πελόμα Μποκιού, Σταύρος Λογαρίδης, Γιώργος Ρωμανός, σπανίως γίνονται. Μα γιατί να θυμόμαστε το λεγόμενο ελληνικό ροκ ; Για χίλιους και δύο λόγους…

«…Νέος ή γέρος δεν υπάρχει διαφορά…» τραγούδησαν τη δεκαετία του ’70 οι Εξαδάκτυλος στέλνοντας το δικό τους μήνυμα, με την ορμή των εφηβικών τους χρόνων. Το Ελληνικό Ροκ ενηλικιώθηκε και 50άρησε πια.  Υπάρχουν αρκετοί σοβαροί λόγοι που έκαναν όλα αυτά τα συγκροτήματα να εκφραστούν καλλιτεχνικά μέσα από πολλές δύσκολες καταστάσεις σε μια χώρα που η ροκ μουσική ήταν πάντα παρεξηγημένη, όπως και όσοι ανακατεύτηκαν με αυτή την ιστορία. Για τους περισσότερους όλη αυτή η ιστορία φαντάζει σαν τραβάτε με κι ας κλαίω…

                              

                                                  Το ξεκίνημα

Ήταν το 1965, όταν ο πιανίστας Δημήτρης Πολύτιμος μαζί με μια παρέα μουσικών, που βαφτίστηκαν από τον κωμικό Ντίνο Ηλιόπουλο M.G.C. (Modern Greek Combo) σηματοδότησαν την αφετηρία της ελληνικής ροκ σκηνής. Δύο χρόνια μετά ο τότε μπασίστας Δημήτρης Πουλικάκος με την προτροπή του Πολύτιμου ανέλαβε τραγουδιστής του συγκροτήματος μετά την συναυλία των Rollling Stones στην Αθήνα, τον Απρίλιο του 1967. Οι M.G.C. ήταν το απόλυτο ροκ συγκρότημα του ’60 που έκανε ν’ ακουστεί για πρώτη φορά ο ήχος του Jimi Hendrix, των Cream, των Butterfield Blues Band, στην Ελλάδα, γνωρίζοντας μεγάλη αποδοχή από τους Έλληνες τηνέιτζερς.

 Ψαγμένος ήταν επίσης ο ήχος των We Five με τους Ντέμη Ρούσσο, Μάκη Σαλιάρη, Λάκη Βλαβιανό, Αλέκο Καρακαντά, Σπύρο Μεταξά, ξεφεύγοντας από το γλυκανάλατο κλίμα της εποχής. Από τότε μπήκε το νερό στ’ αυλάκι…

Ο σχηματισμός των Poll το 1970 έφερε την άνοιξη στο ελληνικό ροκ, με την τεράστια απήχησή τους. Μια παρέα μουσικών με χίπικες και χριστιανικές επιρροές τραγούδησαν «Άνθρωπε αγάπα τη φωτιά σταμάτα και τη δύναμή σου δώστε στο φιλί σου…» με ένα ήχο πρωτόγνωρο για τα ελληνικά δεδομένα με κιθάρες, έγχορδα, υπέροχες φωνές από τους Σταύρο Λογαρίδη, Κώστα Τουρνά, Ρόμπερτ Γούιλλιαμς, σε ένα κλίμα φολκ-ροκ. Η τεράστια επιτυχία των πιτσιρικάδων 16-18 ετών, άνοιξε την όρεξη των δισκογραφικών εταιριών και έδωσε βήμα σε αμέτρητα συγκροτήματα να ηχογραφήσουν τη δουλειά τους. Κάτι αντίστοιχο συνέβη αργότερα στη δεκαετία του ’90, με τα Ξύλινα Σπαθιά και τις Τρύπες που δημιούργησαν μια ολόκληρη σχολή με πολλούς μιμητές, αλλά κανέναν καλύτερό τους. Στο κλίμα των Poll και με φωνητικά flower-power κινήθηκαν και οι Νοστράδαμος εμπλουτίζοντας τον ήχο της εποχής.

                                                 Δεκαετία ’70

 Εκεί κάπου στα τέλη του ’60, μια άλλη παρέα αρχίζει να γράφει ιστορία.

Η μεγάλη κιθάρα της ροκ, ο Γιάννης Σπάθας και ο ευφυής μπασίστας και τραγουδιστής Αντώνης Τουρκογιώργης, συμμαθητές στο γυμνάσιο του Πειραιά, παθαίνουν πλάκα με τον Hendrix, που γίνεται αιτία να σχηματίσουν αρχικά τους ελληνόφωνους Persons και αργότερα με αλλαγές στην σύνθεσή τους να βγουν ως τρίο και με την προσθήκη του Ηλία Μπουκουβάλα στα τύμπανα και να δημιουργήσουν τους αγγλόφωνους Socrates Drank The Conium. Ένα γκρουπ που μέχρι σήμερα μαγνητίζει τους ροκάδες κάθε ηλικιών. Οι Socrates, όλα αυτά τα χρόνια έχουν κάνουν σπουδή στα κομμάτια που παίζουν, με την προσθήκη νέων ταλαντούχων μουσικών. Ασφαλώς κάθονται στο βάθρο του μεγαλύτερου ελληνικού ροκ συγκροτήματος με δισκογραφία που αριθμεί 8 υπέροχα άλμπουμ, ενώ έχουν σχεδόν έτοιμο και το καινούργιο υλικό τους με τραγούδια όπως το «Crack in the mirror» που ξεχωρίζει ο Γ. Σπάθας. 

Οι Πελόμα Μποκιού με τη δική τους ξεχωριστή παρουσία έφεραν τον ήχο των Santana και των Traffic στην Ελλάδα, και αποτελούσαν μαζί με τους Poll, τους Εξάδακτυλος και τους Socrates το μεγάλο «τετράγωνο» της Αθήνας, παίζοντας καθημερινά σε κλαμπ δικά τους τραγούδια και ξένες διασκευές που ταυτόχρονα τα πρωτοπαρουσίαζαν στη χώρα μας. 

Η μεγάλη φωνή της ροκ, ο Σταύρος Λογαρίδης, σπάνιο ταλέντο, που στα 16 του χρόνια, ήρθε στην Αθήνα από την Πόλη, τελειόφοιτος της Μεγάλης του Γένους Σχολής, μ’ ένα βραβείο τραγουδιού – του πρώτου αγγλόφωνου τουρκικού γκρουπ, τους Sphinx, που κέρδισε στο ετήσιο μεγάλο διαγωνισμό της εφημερίδας Χουριέτ, τραγουδώντας Beatles. Μετά τους Poll, ο Λογαρίδης, σχημάτισε το περιστασιακό σχήμα των Ακρίτας στην πρώτη άτυπη ροκ όπερα για την οποία έγραψε τους στίχους ο σκηνοθέτης του «Ρεμπέτικου» Κώστας Φέρρης. Μετά ακολούθησε σόλο πορεία και ο πρώτος σόλο δίσκο του ήταν μια παραγωγή του Γιάννη Πετρίδη, με την συμμετοχή σημαντικών σολιστών. Η συνεχής ενασχόληση του με τα σύγχρονα μέσα τεχνολογίας υπήρξε όπλο της εξέλιξής του σαν μουσικός. Η διαμάχη του με το Βαγγέλη Παπαθανασίου για το Όσκαρ που κέρδισε ο δεύτερος, λόγω της ομοιότητας της μουσικής του Στ. Λογαρίδη στην «Μενεξεδένια Πολιτεία», έφερε το όνομά του Λογαρίδη στο βιβλίο Γκίνες ! Από τους τελευταίους εκείνης της γενιάς που είχε ποιοτική και συχνή παρουσία στη δισκογραφία.

Τα πράγματα στη δεκαετία του ’70 ήταν πιο άγρια. Η χούντα ανάγκασε πολλά σχήματα σε πρόωρο φινάλε με τα διάφορα πεσίματα που έκανε τότε και έτσι πολλοί μουσικοί αναγκάστηκαν να την «κάνουν» στο εξωτερικό, με προτίμηση τη Γαλλία. Εκεί υπήρχε εύφορο έδαφος από την επιτυχία των Aphrodite’ s Child. Για καλή τους τύχη η μεγάλη απεργία των σιδηροδρομικών και τα γεγονότα του Μάη του ’68 δεν τους επέτρεψαν να φθάσουν στον προορισμό τους. Εκμεταλλευόμενοι το φίμωμα των καλλιτεχνών από το ραδιόφωνο, τραγούδησαν αυτοί, με μοναδικό τρόπο, την διασκευή του «Rain and Tears» και τους έμαθε όλος ο κόσμος. Στο απόγειο τους έβγαλαν το διπλό άλμπουμ τους «666», το 1974, που ως σήμερα θεωρείτε από τα σπουδαιότερα της progressive rock σε παγκόσμιο επίπεδο.

 Εκεί λοιπόν στη Γαλλία μαζεύτηκαν πολλοί, έγιναν καλλιτεχνικές ζυμώσεις, παραγωγές και συνεργασίες που δεν οδήγησαν πουθενά, ενώ στην Ελλάδα η κατάσταση έγινε φτωχότερη, ιδιαίτερα μετά την μεταπολίτευση, όταν το πολιτικό τραγούδι έπνιξε το ελληνικό ροκ, και οι μεγάλοι Έλληνες συνθέτες, το απομόνωσαν επιμελώς για να καρπωθούν εκείνοι τη δίψα του κόσμου για μουσική. Ο απολογισμός πολλά μουσικά πρωινά, κυρίως σε κινηματογράφους, και ροκ βραδιές στο Κύτταρο.

Τη δεκαετία αυτή σημάδεψε η φιγούρα του Παύλου Σιδηρόπουλου, που αποτελεί μέχρι σήμερα σύμβολο αυθεντικότητας για πολλούς νέους. Δυστυχώς εγκλωβίστηκε στο στενό του κόσμο και δεν είναι σήμερα κοντά μας. Η στιχουργική του προσέγγιση ήταν σαφώς επηρεασμένη από το πάθος του και ίσως θα μπορούσε να δώσει πολλά περισσότερα, μα ήταν εκεί. Δεν υπήρξε μεγάλος τραγουδιστής, αλλά ασκούσε μεγάλη επιρροή πάντα σε όσους γοητεύονταν από την παρουσία του. Είπε αλήθειες για την ελληνική πραγματικότητα και τραγουδήθηκε, ίσως, όσο κανείς άλλος Έλληνας ρόκερ. Χάθηκε την ίδια μέρα που έδινε συναυλία ο Robert Plant, η φωνή των Led Zeppelin, στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας, το 1990. 

Ο Δημήτρης Πουλικάκος, μια πολύπλευρη καλλιτεχνική φιγούρα, με πεδίο στη μουσική, το ραδιόφωνο, τον κινηματογράφο, τη λογοτεχνία συρρίκνωσε όλο το ταλέντο του σε ένα δίσκο – σταθμό στο ελληνικό ροκ, το «Μεταφοραί Εκδρομαί ο Μήτσος», που κυκλοφόρησε τον Μάρτιο του 1976, προχωρημένη παραγωγή στην εποχή της. Ο «Θείος Νώντας», όπως ήταν γνωστός και από τις θρυλικές ραδιοφωνικές εκπομπές του στην ελληνική ραδιοφωνία. Υπήρξε η επιδραστικότερη μορφή για αρκετούς που ήταν μέσα στην μουσική. Οι επιρροές του από τους Frank Zappa, Captain Beefheart, Rolling Stones, Cream, Muddy Waters, έβγαλαν κάτι εντελώς προσωπικό, που έγραψε. Κρίμα που δεν έβγαλε περισσότερους δίσκους. Μέχρι σήμερα «οργώνει» την Ελλάδα, παρέα με τον λόγιο ρόκερ Πολύτιμο, συνεργάτη του Πουλίκα, όσο θυμάται τον εαυτό του μουσικό.

Οι φιγούρες της ελληνικής ροκ σκηνής ήταν αρκετές. Ο Τζίμης ο Βατικιώτης, ένας φλογερός κιθαρίστας, που βγήκε την εποχή των Dire Straits και σχημάτισε το εκρηκτικό τρίο των S.O.S. (από το Sultans Of Swing) στα τέλη του ’70 με τους Τάσο Φωτοδήμο και Χρήστο Χήρα και οι τουρίστες πάθαιναν πλάκα με το παίξιμό του στην Πλάκα. Ήταν ο πρώτος που απαίτησε και πήρε τότε μεροκάματο ένα χιλιάρικο. Μετοίκησε στην Αγγλία, όπου ζει μέχρι σήμερα. Στις μεγάλες κιθάρες της ροκ συγκαταλέγεται ο Δήμης Παπαχρήστου, που έπαιξε πολλά και διαφορετικά πράγματα, όσο κανένας άλλος, και ήταν παρών σε όλες τα ροκ προσκλητήρια. Επίσης ο Αλέκος Καρακαντάς, που το ατύχημα με τους Juniors, τον έκανε να αφήσει την κιθάρα, πρόωρα.

                                                     Δεκαετία ’80

Η δεκαετία του ’80 σημαδεύτηκε από τον σχηματισμό αρκετών new wave και punk συγκροτημάτων στο κλίμα της εποχής, με γκρουπ όπως οι Sharp Ties, T.V.C., Apocalypsis, που είχαν το δικό τους κοινό. Κάποιες φορές δεν ήταν αποδεκτοί από το σκληροπυρηνικό ροκ κοινό που είχε μπολιαστεί με τον ήχο των 70’ς. Στη δεκαετία αυτή έβαλαν τη σφραγίδα τους οι Μουσικές Ταξιαρχίες με το φαινόμενο Τζίμης Πανούσης, που λογοκρίθηκε ο πρώτος δίσκος τους το 1982, ενώ τα τραγούδια του είχαν ήδη γνωστά από τις επεισοδιακές συναυλίες του ανά την Ελλάδα, αλλά και την παράνομη κασέτα που κυκλοφορούσε χέρι με  χέρι στις ζωντανές εμφανίσεις τους στην Πλάκα. Την έβρισκε κανείς σε μικροπωλητές στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου Αθηνών. Μια καθαρά αντι-εξουσιαστική μπάντα μαγνήτισε το ενδιαφέρον εξελίσσοντας την υπόθεση rock'n'roll. Ο Πανούσης είναι σήμερα ο ρόκερ που μαζεύει περισσότερο κόσμο με πικάντικα οπτικο-ακουστικά σόου και αρκετή φαντασία, αλλά και με το κριτικό πνεύμα που πάντα τον διέκρινε. Παράλληλα είναι ενδιαφέρουσα η βιβλιογραφία του. Οι Μουσικές Ταξιαρχίες έγιναν γνωστοί από τις εκκεντρικές εμφανίσεις τους στο «Skylamb» στην Πλάκα, περιοχή που έσφυζε από τις ζωντανές εμφανίσεις ροκ συγκροτημάτων τη δεκαετία του ’70 και στις αρχές του ’80.  Το κλείσιμο των μαγαζιών στην Πλάκα, μετά από απόφαση της τότε υπουργού πολιτισμού Μελίνας Μερκούρη, ήταν ακόμη ένα χτύπημα στην ελληνική ροκ σκηνή, καθώς εκεί μπορούσε κανείς να διαλέξει το γκρουπ που προτιμούσε και να το δει ζωντανά κάθε βράδυ.

Ήταν η εποχή που ξεπετάχθηκαν και οι Φατμέ του Νίκου Πορτοκάλογλου, που μέσα σε ένα κλίμα φθοράς και αφθαρσίας για το ελληνικό ροκ, δεν δήλωναν ροκ, μα στους τοίχους γράφονταν με μαύρο μαρκαδόρο Φατμέ με Α σε κύκλο. Ο «Άσωτος Υιός» έγινε ο ύμνος των απανταχού «παραστρατημένων» νέων και όσων σκέφτονταν να μπουν στο…κλαμπ. Τελικά ο Πορτοκάλογλου κατάφερε να ενταχθεί στην ελληνική πραγματικότητα απλώνοντας το χέρι σε πολλούς λαϊκούς, μα κρατώντας την μοναδικότητά του και στον ήχο και στην παρουσία του.
Στη δεκαετία του ’80 έως το ’00 έγραψαν τη δική τους ιστορία συγκροτήματα στο χώρο του new wave, punk rock και hard core. Τα ονόματα που ξεχώρισαν για τους δικούς τους λόγους το καθένα και την πρωτοπορία τους είναι με χρονολογική σειρά : Stress, Apocalypsis, Sharp Ties, T.V.C, Metro Decay, Soldiers of Anarchy, Panx Romana, Chaos Generation και μετά Γενιά του Χάους, Χωρίς Περιδέραιο, Παρθενογέννεσις, Κουμπότρυπες Α.Ε.,Villa 21, Γκρόβερ, Αδιέξοδο, Anti - Troppau Council, Last Drive, Metro Decay, X-Mandarina Duck, Stress, Αρνάκια, No Man’s Land, Αντίδραση, Γκούλαγκ, Lost Bodies, Πίσσα και Πούπουλα, Deus Ex Machina, Blue Light, Ρήγμα, Διατάραξη (αρχικά Αδιέξοδος), Σκιές, Terminal Curve, Ολέθριο Ρήγμα (από μέλη των Όλεθρος και Ρήγμα), Τσοπάνα Rave κ.α. 
Επίσης : Pete and Royce, Αέρα Πατέρα, Magic de Spell, Closer, The Flowers of  Romance, Illusion Fades, Honeydive, Common Sense, Cosmic Teds, De Traces, The Dirty Saints, Nightstalker, Red Mist, Vice Viersa, Wasteland, Ziggy Was, Make Believe, Στίγμα ’90, Στέρεο Νόβα. Στο χώρο του blues ξεχωρίζουν : Athens Blues Band, Blues Family, Drifrting Around, Blues Gang, Blues Wire, Nick Dounousis, Hot Organic Trio, Blues Cargo κ.α.                                                                                                                      

                                                Δεκαετία ’90

  Στη δεκαετία του ’90 η ελληνική ροκ σκηνή έχει σημαία τις Τρύπες του Γιάννη Αγγελάκα – που είχαν κυκλοφορήσει ήδη δύο δίσκους το 1985 και 1987 και εκτοξεύεται η φήμη τους με το τρίτο άλμπουμ τους «Τρύπες στον Παράδεισο» το 1990 - και τα Ξύλινα Σπαθιά που εμφανίζονται το 1993 με το δίσκο «Ξεσσαλονίκη» και γίνονται ευρύτερα γνωστοί με το δεύτερο άλμπουμ τους «Πέρα απ’ τις Πόλεις της Ασφάλτου» το 1995, με τα space φωνητικά του Παύλου Παυλίδη. Ένα αυτόφωτο ταλέντο που μπορεί και μόνος του, όπως απέδειξε ο η σόλο πορεία του που ξεκίνησε το 2004 και έγινε δεκτός με ενθουσιασμό από τη ροκ κοινότητα.

 Στην δεκαετία αυτή σχηματίστηκε στην Αθήνα και ένα συγκρότημα που εξέλιξε τον ήχο της ελληνικής ροκ, χωρίς να έχει την απήχηση, των δύο παραπάνω γκρουπ, με ενδελεχή πορεία στην μουσική. Ήταν οι Ενδελέχεια του Δημήτρη Μητσοτάκη, ενός χαμηλόφωνου και ταυτόχρονα πολύπλευρου καλλιτέχνη (συνθέτης, στιχουργός, ντράμερ και συγγραφέας). Ψαγμένος εναλλακτικός και ποικίλος ήχος. Το γκρουπ μέχρι τη διάλυσή του κράτησε ένα επίπεδο ποιότητας στην σύνθεση, το στίχο και την εν γένει παρουσία του. 

Επίσης ξεχωρίζει το νέο-ρομαντικό σχήμα Διάφανα Κρίνα, που αποκτά ένα πιστό και φανατικό κοινό με leader τον «μελαγχολικό ποιητή της ροκ», Θάνο Ανεστόπουλο, που μετά τη διάλυση του γκρουπ το 2009. συνεχίζει την πορεία του ως σόλο καλλιτέχνης

Θα μνημονεύσω και τον Πέτρο Θεοτοκάτο που εμφανίστηκε το 1997 με το «Πιστόλι στο Πιάτο», ένας εξαιρετικός τραγουδιστής με χαρακτηριστική γλυκιά χροιά φωνής που συνεχίζει έως σήμερα να κυκλοφορεί δίσκους και να εμφανίζεται live.

Από τους παλιούς εξακολουθούν να είναι στο…δρόμο οι Δημήτρης Πουλικάκος, Ηρακλής Τριανταφυλλίδης, Σταύρος Λογαρίδης, Last Drive.  

Οι δεκαετίες των 00’ ς και 10’ς βγάζουν πολλούς νέους μουσικούς και συγκροτήματα. Ενδεικτικά αναφέρονται : Earthbound, Empty Frame, Jane Doe, Sleepin’ Pillow, My Wet Calvin, Mary’s Flower Superhead, Moa Bones, Transistor, Matisse, Ρόδες, Echo Train, Socos and The Live Project Band, Felizol, Playground Theory,Verbal Delirium, Film, Μέντα, Blues Revenge, Zipelia Cress, Simon Bloom, Δημήτρης Λάμπος, Rous, Sundayman, Monika, Melentini, Nalyssa Green κ.α. 

Αυτή την ώρα που γράφονται οι γραμμές αυτές πολλοί νέοι μουσικοί κάνουν πρόβες στα υπόγεια, σε στούντιο, με το πάθος που παίζεται η ροκ μουσική. Let the good times roll…

                                                                                                                                                                  Γιάννης Αλεξίου                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                   

ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΣ - "ΑΧΑΡΝΗΣ" (Sui Generis, 2014)

ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΣ - "ΑΧΑΡΝΗΣ"
(Sui Generis, 2014)

Ήταν φθινόπωρο του ’76 όταν ο Πατσιφάς παρότρυνε το Διονύση Σαββόπουλο να ξαναβγεί live. Είχε ν’ ανεβεί στην σκηνή από το Πάσχα του ’73 στο Κύτταρο. Στο μεταξύ είχε βγάλει το δίσκο «10 Χρόνια Κομμάτια». Έτσι αποφάσισε να εμφανιστεί στην μπουάτ «Ρήγας» πίσω από το Zoom στην Πλάκα, σ’ ένα υπόγειο, όπου τραγουδούσε παλιότερα ο Γιώργος Μαρίνος. Ο συνεργάτης του Κυριτσόπουλος έφτιαξε το μαγαζί για να παίξει ο Σαββόπουλος. Το ρεπερτόριό του ήταν το «Happy Day», το soundtrack για την ταινία του Παντελή Βούλγαρη, τα χορικά και η μουσική για τους «Αχαρνής» και 3-4 τραγούδια που είχε έτοιμα από την επερχόμενη «Ρεζέρβα». Ένα πρόγραμμα μόνο με καινούργια τραγούδια που παιζόταν δύο φορές την ημέρα (απόγευμα – βράδυ) χωρίς ρεπό, με συμμετοχή πλειάδα ερμηνευτών (Ν. Παπάζογλου, Μ. Ρασούλης, Σ. Μπουλάς, Χάρης και Πάνος Κατσιμίχας, Ζιώγαλας, Λιούγκος, Μ. Τανάγρη, Β. Ξύδης) ! Αυτή ήταν η πρώτη ζωντανή παρουσίαση του δίσκου «Αχαρνής» που είχε μείνει στο συρτάρι καθώς δεν ανέβηκε στο Θέατρο Τέχνης. Ο Κάρολος Κουν ζήτησε στον Σαββόπουλο να γράψει την μουσική τον Ιανουαέριο του ’76 για το ανέβασμα της παράσταση του «Αχαρνής», αλλά δεν προέκυψε τελικά μετά από διαφωνία με τον μεταφραστή Ζενάκο.

Το έργο μετά την παρουσίασή του στο «Ρήγα» περιόδευσε στην Ελλάδα με την συμβολή του επιτελείου όταν ο καθένας ανέλαβε, μετά από συμφωνία, να κλείσει μια συναυλία στον τόπο καταγωγής του !  

Την μέρα λοιπόν που αυτοκτόνησε ο Phil Ochs από απόγνωση μη αποδεχόμενος την σύγχρονη κοινωνία αφήνοντας ανοιχτό φάκελλο 500 σελίδων στο FBI, την μέρα που ο Paul McCartney ανακοίνωσε επίσημα τη διάλυση των Beatles κι έσκασε μια βόμβα στην καρδιά της Αθήνας «παγώνοντας» το κέντρο στις 10 Απριλίου, ο Διονύσης Σαββόπουλος κυκλοφόρησε την καινούργια ηχογράφηση της παλιάς δουλειάς του «Αχαρνής» (Lyra, 1977). Το έργο γράφτηκε τότε «ως σάτυρα της μπαλαφαρίας που επικρατούσε στην μεταπολίτευση», όπως αναφέρει ο ίδιος ο Δ. Σαββόπουλος.   

Η νέα εκδοχή του διαχρονικού αυτού έργου έργο ηχογραφήθηκε ζωντανά στο Ηρώδειο στη διάρκεια της μουσικής παράστασης με τίτλο «Αριστοφάνους Αχαρνής – Τραγούδια για νέους κανταδόρους» στις 25 Σεπτεμβρίου 2011, σε εκδήλωση που διοργάνωσαν τα Αρσάκεια Σχολεία. Την ενορχήστρωση και διεύθυνση ορχήστρας και επιμέλεια παραγωγής ανέλαβε ο Ορέστης Πλακίδης (e.x. κημπορντίστας του γκρουπ του Τζίμη Πανούση). Συμμετέχει χορωδία 200 παιδιών των Αρσακείων. Ερμηνεύουν επίσης οι Β. Καρακώστα, Α. Θεοφίλου, Ρ. Γαρεφαλάκη, Α. Κωνσταντόπουλος, Π. Μουζουράκης, Γ. Μυλωνάς.

Το έργο απευθύνεται στο φανατικό κοινό του και θα κυκλοφορήσει προσεχώς σε dvd.

Γ.Α. 8/10

Bob Dylan live @ Terra Vibe Park 23 Ιουνίου 2014

  Η συναυλία του Bob Dylan στο Terra Vibe Park στη Μαλακάσα, τη Δευτέρα 23 Ιουνίου 2014

http://www.musicpaper.gr/editorial/item/5101-dyo-fores-exo-ksenerosei-me-ton-bob-dylan

 Του Γιάννη Αλεξίου 

 ΔΥΟ ΦΟΡΕΣ έχω ξενερώσει με τον Bob Dylan...H πρώτη όταν διάβασα την αυτοβιογραφία του με την αποστασιοποίησή του σε όσα συνέβαιναν γύρω του στα 60ς και η δεύτερη απόψε στην συναυλία του στο Terra Vibe. Μονότονος και βαρετός βάλθηκε να μας αλλάξει τον ήχο που έχουμε μέσα μας, το δικό του ήχο. Όσοι πιτσιρικάδες - και ήταν πολλοί - πήγαν να τον δουν σίγουρα θα αναρρωτιόντουσαν πώς συνωμότησε το σύμπαν να γίνει θρύλος. Αυτό λοιπόν είναι που τράβηξε γύρω στα 2.000 άτομα ως την Μαλακάσα, να δουν ένα θρύλο που βάλθηκε να μας βγάλει από το μυαλό τον Dylan του "Like A Rolling Stone" και να μας πλασάρει ένα swing-country-blues στυλ του, διαφορετικό, που ναι μεν το υποστηρίζει εδώ και μια δεκαετία τουλάχιστον αλλά δεν είναι το ύφος που τον έκανε legend. Στάθηκε στο ύψος την ύστατη στιγμή τραγουδώντας "The Ballad of a Thin Man" και στο encore το "All Along The Watchtower" .
 
Στο Terra Vibe είχε στηθεί ένα εκπληκτικό και επιβλητικό stage να υποδεχθεί τον Bob Dylan. Με 6 μεγάλους προβολείς στραμμένους στον κόσμο πάνω από την μπάντα, σαν φεγγάρια, και 6 μικρότερους που άναβαν εναλλάξ. Ο Dylan βγήκε μαυροφορεμένος με γκρι μπότες καουμπόικες και δίχρωμες με σκούρο μπροστά, ένα μυστήριο πράσινο πουκάμισο από μέσα και καπέλλο ! Επί σκηνής είχε μαζί του δύο κιθαρίστες, ένα μπασίστα, ένα ντράμερ κι ένα pedal steel, όλοι κομψοί και ομοιόμορφα ντυμένοι κυριλέ. Άνοιξε την συναυλία με το "Things Have Changed" και στο δεύτερο κομμάτι έβγαλε την φυσαρμόνικα του. Στο τρίτο βγήκε μαντολίνο και ο Dylan κάθισε στο πιάνο. Στο επόμενο βγήκε στη φόρα και το κοντραμπάσο. 

 "Παίξε κάτι από τα παλιά" του φώναξε ένας στην μέση της συναυλίας...! Και είχε δίκιο γιατί χωρίς αυτά γινόταν σταδιακά βαρετός σε συνδυασμό με τη φωνή του που χάνει το στυλ της μεγαλώνοντας και θυμηθειται την δυναμική της. Τώρα φερειπείν πώς να τραγουδήσει το "Romance in Durango" ; (δεν το είπε φυσικά). Δεν είπε ούτε ένα ευχαριστώ σε κάποιο τραγούδι ή στο τέλος.

 Όσο για το κρασί που σέρβιρε το μπαρ ήταν ντροπή για τον Dylan και για όσους το δοκιμάσαμε. Επίσης απαράδεκτο ήταν που τα πούλμαν σε άφηναν τόσο μακριά από την είσοδο ενώ πληρώσαμε να μας πάνε κοντά και στο τέλος φάγαμε πάλι ποδαρόδρομο. Να το ξέραμε θα παίρναμε το αμάξι. Όσο για τον πάντα αγαπημένο μου Bob Dylan κρατώ την συναυλία του στο Hyde Park το καλοκαίρι του 1996 που είχε μαζί του τον Ron Wood...αυτός ήταν Dylan.

Setlist:

1. Things Have Changed

2. She Belongs To Me

3. Beyond Here Lies Nothing

4. Huck’s Tune

5. The Levee’s Gonna Break

6. Shelter From The Storm

7. Million Miles

8. Girl From TheNorth Country

9. Summer Days

10. Desolation Row

11. Tweedle Dee & Tweedle Dum

12. Duquesne Whistle

13. Visions Of Johanna

14. Thunder On The Mountain

15. Ballad Of A Thin Man

Encore

16. All Along The Watchtower

ΤΑ 45ΑΡΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ του Γιάννη Αλεξίου

   Γράφει ο Γιάννης Αλεξίου

   ΑΦΙΕΡΩΜΑ :                         ΤΑ 45ΑΡΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

                                                                                  

  Του Γιάννη Αλεξίου   / e-mail : johnalex@hol.gr

    Όλο και πιο περιζήτητα γίνονται τον καιρό αυτό οι δίσκοι 45 στροφών, τα γνωστά 45άρια που σημάδεψαν την μουσική και πάνω σ’ αυτά «πάτησαν» οι μεγάλοι δίσκοι των 33 στροφών. Ας πάμε όμως πίσω στο χρόνο τότε που η Αθήνα των 2 εκατομμυρίων κατοίκων είχε την τύχη να παρακολουθεί τα μεγαλύτερα μουσικά φαινόμενα στην ιστορία του Rock’n’ Roll να παρουσιάζουν τη δική τους επανάσταση μέσα από τις 45 στροφές. Μια βόλτα στην ιστορία των πάντα γοητευτικών μικρών δίσκων που γέννησαν τόσες πολλές επιτυχίες και εξακολουθούν να τους ψάχνουν μετά μανίας οι συλλέκτες καθώς πολλά τραγούδια που βγήκαν σε μικρά δισκάκια ουδέποτε κυκλοφόρησαν σε μεγάλους δίσκους…

    Η αγορά στην Ελλάδα κατακλύστηκε για πρώτη φορά από 45άρια στις αρχές της δεκαετίας του ’60 και το κόστος τους έφθανε τις 22 δραχμές ! Η τηλεόραση δεν είχε μπει ακόμη στην ζωή μας και ο κόσμος έτρεχε διψασμένος στα δισκάδικα της Αθήνας ν’ ακούσει τα είδωλά του. Εκεί τον περίμεναν ακουστικά τοποθετημένα πάνω σε πάγκους όπου μπορούσε να ακούσει και να διαλέξει το δισκάκι της προτίμησής του, αλλά και να ενημερωθεί παράλληλα για τις νέες κυκλοφορίες δίσκων.

  Τα δισκάδικα της εποχής ήταν το «Mambo» στην Πλατεία Ομονοίας, οι «Αφοί Παμπίλη στη Στοά Φέξη με τρία μαγαζιά, η «Siemens» στη γωνία Πανεπιστημίου και Αμερικής, ο «Παπαϊωάννου» στην οδό Αθηνάς και ο «Θεοφανίδης» στον Πειραιά.

  Σε ολόκληρη την Ελλάδα υπήρχε μόνο ένα εργοστάσιο παραγωγής δίσκων, του Λαμπρόπουλου στη Ριζούπολη, αυτό που πριν μερικά χρόνια γκρεμίστηκε. Για να κυκλοφορήσει ένας δίσκος, το τραγούδι περνούσε από…45 κύματα ! Τα τραγούδια που τυπώνονταν είχαν σχεδόν εξασφαλισμένη επιτυχία κι έτσι πολλοί αξιόλογοι καλλιτέχνες έμειναν στην αφάνεια. Τα 45άρια παίζονταν σε μονοφωνικά πικαπάκια Philips και Tepaz που το μέγεθός τους ήταν ιδανικό για τα αυθόρμητα πάρτι της εποχής σε κάποια παραλία ή σε κάποιο σπίτι που έλειπαν οι γονείς, ακόμη και σε κάποιο σχολικό διάλειμμα !

                                                              Ραδιόφωνο

  Το μεγάλο ερέθισμα όμως στη δεκαετία του ’60 ήταν το ραδιόφωνο, που είχε γίνει της μόδας και είχε τρομακτική ακροαματικότητα με προγράμματα πολύ καλής ποιότητας στα οποία οι εταιρίες δίσκων διαφήμιζαν τις νέες κυκλοφορίες δίσκων 45 στροφών.

Την δημοφιλέστερη εκπομπή «Λεωφορείο η Μελωδία» της Music Box με επιτυχίες των εταιριών Decca, MGM, London, PYE παρουσίαζε ο Νίκος Μαστοράκης. Την εκπομπή της RCA επιμελείτο ο Σπύρος Καρατζαφέρης που αρκετά χρόνια μετά ακολούθησε πολιτική καριέρα.

 Επίσης διαφημιστικά προγράμματα είχαν και άλλες δισκογραφικές εταιρίες, όπως η Columbia, η London που περιελάμβανε τις επιτυχίες της MGM, Capitol, Atlantic κ.α.

 Επίσης ο κόσμος ενημερωνόταν ραδιοφωνικά από τους αμερικανικούς σταθμούς των βάσεων για το τοπ-10 της Αμερικής  και άκουγε εκεί κομμάτια που δεν κυκλοφορούσαν στην Ελλάδα (1962-63).

                                           Περιοδικός Τύπος

   Μεγάλη συμβολή στις γνώσεις και στον πυρετό των Tops είχε και ο μουσικός Τύπος που έκανε δειλά - δειλά την πρώτη του εμφάνιση όταν ο Νίκος Μαστοράκης καθιέρωσε ένα δισέλιδο μουσικής ανά τεύχος στα δημοφιλή περιοδικά στην Ελλάδα : Θησαυρός, Πρώτα, Φαντασία και το 1961 κυκλοφόρησε την πρώτη μουσική εφημερίδα «Δισκοθήκη» που ήταν τετρασέλιδη και 15νθήμερη.

  Το μεγάλο «μπαμ» έγινε δύο χρόνια αργότερα, το 1963, όταν ο Θανάσης Τσόγκας το καλύτερο και πιο ενημερωμένο έως τότε μουσικό περιοδικό «Μοντέρνοι Ρυθμοί», που κυκλοφορούσε κάθε εβδομάδα. Στην ύλη του περιείχε μεταξύ άλλων θεμάτων, το τοπ – 50 με ξένα τραγούδια και ελληνικά ποπ συγκροτήματα διαμορφωμένο σύμφωνα με τις πωλήσεις των 45αριών.

 Οι δύο σελίδες δισκοκριτικής που είχε το περιοδικό ήταν υπεύθυνες και σωστές, με βαθμολογία που δινόταν σε κάθε δισκάκι ανάλογα με το χρώμα που είχε το αστεράκι στο τέλος κάθε κριτικής. Το κόκκινο άστρο σε συμβούλευε να αγοράσεις το δίσκο οπωσδήποτε, το μαύρο σήμαινε ότι είναι αξιόλογος και το άσπρο ότι είναι από αδιάφορος έως καλός.  

 Επίσης οι «Μοντέρνοι Ρυθμοί» περιείχαν σελίδες με νέα, φωτογραφίες, έγχρωμες και ασπρόμαυρες, στίχους ξένων τραγουδιών (αγγλικά γραμμένα στα ελληνικά για να τραγουδιoύνται εύκολα) και το hit parade από 8 χώρες της Ευρώπης κάτι που συνέβαλε στην σφαιρικότερη πληροφόρηση των αναγνωστών. Ακόμη υπήρχε είχε δισέλιδο με τους νέους δίσκους. Το περιοδικό απέκτησε μεγάλο κοινό και φανατικό. Ήταν η εποχή που υπήρχε μεγάλος ανταγωνισμός μεταξύ ξένης και ελληνικής μουσικής η οποία όμως πουλούσε περισσότερο με τα μεγάλα ονόματα που διέθετε και σηματοδότησαν την χρυσή εποχή του ελληνικού τραγουδιού.

Οι «Μοντέρνοι Ρυθμοί» σταμάτησαν να κυκλοφορούν στα τέλη του 1968, λόγω δικτατορίας… 

                                      Τα μαγικά 45άρια

  Η μεγάλη άνθηση στις πωλήσεις των 45αριών ήταν η χρυσή διετία 1965-66. Λίγο αργότερα αρχίσει η παρακμή τους. Η τηλεόραση έχει εισβάλει πια στην Ελλάδα το 1967. Στο τέλος του 1968 τα 45άρια δέχονται το μοιραίο χτύπημα, που έρχεται από τους δίσκους των 33 στροφών. Η εξέλιξη της τεχνολογίας και οι νέες ανάγκες παρασύρουν τον κόσμο να αγοράσει καλύτερα πικ-απ που τα χρησιμοποιεί με τους δίσκους μεγάλης διάρκειας πια. Τα 45άρια γίνονται αντιεπμπορικά πλέον και ο σύγχρονος άνθρωπος δεν ευκολύνεται πια ν’ αλλάζει  κάθε τόσο δίσκο στο πικ-απ, άλλωστε τα 45άρια ήταν κατασκευασμένα για άλλου είδους πικ-απ, υπήρχε ηχητική διαφορά. Σιγά – σιγά η διάρκεια τραγουδιών μεγαλώνει και οι καλλιτέχνες για ν’ ανταποκριθούν στις νέες απαιτήσεις γράφουν τραγούδια για μεγάλους δίσκους πλέον και όχι για μικρούς.

  Μέχρι την εισβολή των μεγάλων δίσκων οι μόνοι δίσκοι 33 στροφών που είχαν κυκλοφορήσει έως τότε στην Ελλάδα ήταν δύο των Shadows κι ένας του Cliff Richard με τους Shadows το 1960, από τον Λαμπρόπουλο.

 Οι μεγαλύτερες δισκογραφικές εταιρίες στις αρχές του ’60 με 45άρια ήταν οι Ορφανίδης, Λαμπρόπουλος και Music Box. Επίσης η ανεξάρτητη δισκογραφική «Ίκαρος» έκανε την καλύτερη δουλειά τυπώνοντας δίσκους 45 στροφών που δεν κυκλοφορούσαν στην Ελλάδα οι άλλες δισκογραφικές της Roulette, Fiddelity, αλλά και δίσκους των Μάνου Χατζιδάκι, Νάνας Μούσχουρη και ελαφρά τραγούδια.

 Οι εταιρίες που προώθησαν τους μεγάλους δίσκους από το 1964 ως στα τέλη της δεκαετίας του ’60 ήταν οι : Λύρα, Μίνως Μάτσας, Ορφανίδης (με ιταλικό κυρίως ρεπερτόριο) και ο Λαμπρόπουλος (με διάφορα είδη μουσικής).

 Η εγγραφή πάντως των 45αριών στην Ελλάδα τουλάχιστον, ήταν καλύτερη από αυτή των μεγάλων δίσκων. Οι δίσκοι των 33 στροφών βγάζουν τα 45άρια σε stock κι έτσι στοιβάζονται κατά χιλιάδες και μένουν στα αζήτητα.

 Το 1974 γίνεται η πρώτη μεγάλη διεθνής ανατίμηση πετρελαίου κι έτσι η αγορά πρώτων υλών για δίσκο είναι πολυτέλεια στην Ελλάδα. Γι’ αυτό ο Λαμπρόπουλος αγοράζει υπέρογκο αριθμό 45αριών στην εξευτελιστική τιμή της 1 δραχμής το ένα, τα λιώνει στα καζάνια κι έτοιμοι οι νέοι μεγάλοι δίσκοι της Μαρινέλλας, του Καζαντζίδη, της Μούσχουρης και των άλλων 

καλλιτεχνών !

 Τα 45άρια μπήκαν βέβαια αργότερα σε μεγάλους δίσκους με συλλογές τραγουδιών, αλλά στις περισσότερες από αυτές που κυκλοφόρησαν και κυκλοφορούν υπάρχουν τα ίδια και τα ίδια τραγούδια με αποτέλεσμα πολλά καλά τραγούδια να εξαφανιστούν…

  Το μουσικό αδιέξοδο της δεκαετίας του ’80 οδηγεί πολύ κόσμο να ψάχνει παλιούς δίσκους και παρατηρείτε το φαινόμενο να «σκαρφαλώνουν» στα Top μεγάλες επιτυχίες των 45 στροφών όπως το «Stand By Me» του 1961 με τον Ben E. King ή το «When A Man Loves A Woman» του 1966 με τον Percy Sledge και βέβαια σημαντική συμβολή έχει η αναβίωση του Rock’n’Roll της δεκαετίας του ’50 που βρίσκει μεγάλη απήχηση στους νέους. Η Αθήνα τότε γεμίζει ροκαμπιλλάδες με κοκόρια, μπριγιαντίνη και σηκωμένα ρεβέρ ! Πολλά κλαμπάκια, όπως το «Αγκάθι» στην Φωκίωνος Νέγρη γίνεται στέκι παίζοντας καθαρόαιμο Rock’n’Roll μουσική που κάνει θραύση και στα 80ς πάρτυ ! 

 Οι δίσκοι 45 στροφών βρίσκονται δύσκολα πια στις μέρες μας γιατί ποτέ δεν έγιναν επανεκδόσεις τους, ενώ έχουν μείνει λίγα γιατί σε μεγάλο αριθμό καταστράφηκαν. Επίσης υπάρχουν πολλά 45αρια σε αποθήκες, ξεχασμένα, μέχρι να πεταχτούν στα σκουπίδια. Η μόνη παρηγοριά για τους συλλέκτες τους είναι κυρίως το Μοναστηράκι (ψάξε στους «Ζαχαρία», «Βινύλιο», «Ματσούκα»). Τα περισσότερα είναι πολυπαιγμένα και χωρίς προστατευτικά φακελλάκια και αν καμιά μέρα εμφανιστούν κάποια καλά κομμάτια γίνονται ανάρπαστα. Η αξία τους ανεβαίνει κατακόρυφα όταν έχουν εξωφυλλάκια και φυσικά εάν είναι καλομεταχειρισμένα.

 Τα 45άρια ελληνικής κατασκευής (Made in Greece) έχουν μεγάλη ζήτηση σε χώρες όπως η Αγγλία, Αμερική, Ιταλία με καλλιτέχνες όπως οι Elvis Presley, Connie Francis, Kinks, Yardbirds κ.α. όπου εκεί κοστίζουν διπλάσια τιμή από ένα 45άρι των χωρών αυτών. Επίσης μεγάλη ζήτηση στους συλλεκτικούς κύκλους του εξωτερικού έχουν δίσκοι 45 στροφών συγκροτημάτων ποπ και ροκ των 60’ς και 70’ς.

 Αν λοιπόν έχετε κάποια τέτοια σινγκλάκια μην τα πετάξετε, μπορεί κάποια μέρα να βρείτε σε τιμή ευκαιρίας ένα juke-box ή ένα πικαπάκι από εκείνα που γίνονταν τα θρυλικά εκείνα πάρτι…!

*Αφιερωμένο στον «Άρχοντα» των 45αριών Άρη Μπέλλη που τον ευχαριστώ για τις πολύτιμες πληροφορίες του.